مافەکانی مناڵان و گەنجان
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Det at det finnes en barnelov i Norge, er et eksempel på en av kjerneverdiene i samfunnet: Alle mennesker er likeverdige og beskyttet av lover og rettssystemet, uavhengig av legning, funksjonsevne, seksualitet og alder. Barn har det samme rettsvernet som voksne.
Tips til undervisninga
Det at det finst ei barnelov i Noreg, er eit døme på ein av kjerneverdiane i samfunnet, nemleg at alle menneske er likeverdige og er verna av lover og rettssystemet, uavhengig av legning, funksjonsevne, seksualitet og alder. Barn har det same rettsvernet som vaksne.
مافەکانی مناڵان و گەنجان
مافەکانی مناڵان و گەنجان
لە نۆڕوێژ یاسایەکمان هەیە کە پێی دەڵێن یاسای پاراستنی مناڵان. ئەو یاسایە مناڵ و گەنجی ژێڕ ١٨ ساڵان دەگرێتەوە و بە تۆکمەیی باسی بەرپرسیاریه تی دایک و باوک و هەروەها سەبارەت بە مناڵ و مافی مناڵ لە سەر دایک و باوک دەدوێت.
ئەوەش چەند نوکتەیەکی گرنگ سەبارەت بە یاسای مناڵان:
- كاتێك كه مناڵێك له دایك ده‌بێت، په‌یامێك بۆ تۆماری نه‌ته‌وه‌یی ده‌نێردرێت. به تۆماری نه‌ته‌وه‌یی ڕاده‌گه‌یێندرێت كه كێ دایك و باوكی مناڵه‌كه‌ن و ئایا ئه‌وان پێكه‌وه ده‌ژین.
- دایك و باوك به پێی ده‌ستووری سه‌ره‌كی، به‌رپرسیارەتی سه‌ره‌كی مناڵه‌‌كانی خۆیان هه‌یه. مناڵیش ماف و پێویستی به حاوانه‌وه و خۆشه‌ویستی له لایه‌ن دایك و باوكه‌وه هه‌یه.
- دایك و باوك ده‌بێ بۆ دروست كردنی ژیانێكی خۆش بۆ مناڵه‌كان، ئاگایان لێ بێ كه ئه‌وان تاكووده‌بنه ١٨ساڵ خوارده‌مه‌نی و جلو به‌رگ و كه‌ل و په‌لی پێویستی دیكه‌یان هه‌بێت.
- دایك و باوك ئه‌ركی سه‌رشانیانه كه مناڵه‌كانیان باش په‌روه‌رده بكه‌ن. ئه‌وان بەردەوام ده‌بێ بیر له پێداویستی و خواستی مناڵه‌كانیان بكه‌نه‌وه. یاسای پاراستنی مناڵان به كار هێنانی توند و تیژی له په‌روه‌رده‌كردنی مناڵدا قه‌ده‌غه دەکات.
- دایك و باوك ده‌بێ ئاگایان لێ بێ كه مناڵه‌كان به‌شداری خوێندنه‌كانی سه‌ره‌تایی و ناوه‌ندی ده‌كه‌ن، ئه‌وان ده‌بێ تێكۆشن مناڵه‌كان په‌روه‌رده‌یه‌ك وه‌رگرن كه به‌رژه‌وه‌ندی و لێهاتووییه‌كانی ئەوان دابین بكات.
- مناڵ مافی پێكه‌وه‌بونی هەم له گه‌ڵ دایك و هه‌م لە گەڵ باوكی هه‌یه، ته‌نانه‌ت كاتێكیش كه دایك و باوك جیا له‌یه‌ك بژین.
- دایك و باوك كاتێك كه مناڵه‌كه‌یان ناتوانێ سه‌ربه‌خۆ بڕیار بدات، ماف و به‌رپرسیاره‌تی بڕیاردانیان بۆ مناڵه‌كه‌یان هه‌یه . دایك و باوك ده‌بێ ورده ورده كه مناڵه‌كه گه‌وره‌تر ده‌بێ زیاتر و زیاتر گوێ بدنه ڕا و خواستی مناڵه‌كه. مناڵێك كه ته‌مه‌نی گه‌یشتۆته ٧ ساڵ، مافی ده‌ربڕینی ڕای خۆی هه‌یه پێش ئه‌وه‌یكه دایك و باوك ده‌رباره‌ی دۆخی شه‌خسی ئه‌و بڕیار بده‌ن. یاسا ده‌ڵێ كاتێك كه مناڵ ته‌مه‌نی ده‌گاته ١٢ ساڵ، بۆچوونی وی ده‌بێ زۆر زیاتر له به‌ر چاو بگیرێت.
- مناڵێك كه ته‌مه‌نی ١۵ ساڵه‌ی پڕ كرد، خۆی مافی هه‌یه له سه‌ر پرسیاری وه‌كوو خوێنده‌واری و به‌شداری كردن یا نه‌كردنی له ڕێخڕاوه‌كان بڕیار بدات.
- ته‌مه‌نی قانوونی له نۆڕوێژ ١٨ ساڵه. به‌و مانایه كه مرۆڤ باڵغه بۆ ئه‌وه‌یكه خۆی ڕێكه‌وتنه‌كانی یاسایی ئمیزا بكات و خۆی ئابووری خۆی چاودێری بكات. دایك و باوك ئیتر هیچ به‌رپرسیاریه‌تێكیان نیه.
پێكه‌وه قسان بكه‌ن
- ده‌رباره‌ی وێنه‌كان بدوێن. ئه‌وان چ په‌یوه‌ندێكیان به‌یاسای پاراستنی مناڵان هه‌یه؟
- له‌و وڵاتانه‌‌ی كه تۆ ده‌یانناسی، یاسایه‌كی تایبه‌ت بۆ پشتیوانی مناڵ هه‌یه؟
- ئه‌وه بۆ دایك و باوك چ مانایه‌كی هه‌یه كه یاسایه‌كی پاراستنی مناڵ هه‌یه؟
- پێویستێكانی ژیانێكی خۆش بۆ مناڵ چینه؟
- كاتێك كه گه‌نجێكی ١۵ ساڵانه ده‌یهه‌وێ قوتابخانه‌ی دواناوه‌ندی هه‌ڵبژێرێ، باشتره دایك و باوك چ ده‌ورێكی بگێڕن؟
- كامه بڕیاری یاسای پاراستنی مناڵان، به بڕوای تۆ گرنگترینن؟
وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە
یاسای پاراستنی مناڵان کێ دەگرێتەوە؟
وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە
ناوەڕۆکی یاسای پاراستنی مناڵان سەبارەت بە توند و تیژی لە کاتی په‌روه‌رده‌ی مناڵ چی نووسراوه؟
وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە
خاترجەم بوون لە بەشدار کردنی مناڵ لە قوتابخانەی سەرەتایی و ناوەندی ئەرکی کێیە؟
وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە
ئه‌م ووتانه بخوێنه‌وه. كامه‌یان ڕاستن؟ كامه‌یان هه‌ڵه‌ن؟
وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە
ئه‌م ووتانه بخوێنه‌وه. كامه‌یان ڕاستن؟ كامه‌یان هه‌ڵه‌ن؟