ژیانی هاوسەری و خانەوادە

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Se filmen

Videoen består av til sammen 20 klipp. De første sytten klippene viser glade mennesker i forskjellige familiekonstellasjoner: enslige, par og barnefamilier. Noen av parene er likekjønnet, andre par er en kvinne og en mann. Vi ser dem i ulike situasjoner: Noen klipp viser hverdagslige situasjoner og noen klipp viser portretter. Mot slutten av videoen vises par som gifter seg, og til slutt tre klipp som illustrerer parforhold i oppløsning.

Forslag til spørsmål

Hvordan ser en typisk familie ut i hjemlandet ditt? Er det noen forskjeller mellom familiene i filmen og familiene i hjemlandet ditt?
Hva er fordelene med å være i et parforhold? Hva er ulempene?
Hva er fordelene med å være enslig? Hva er ulempene?
Hva synes du det er viktig å tenke over før man får barn?
Hva synes du det er viktig å tenke over før man gifter seg?
Hva tror du er vanlige uenigheter å ha i et parforhold? Hvordan kan man løse uenighetene så begge personene blir fornøyde?

Snakk sammen

Hva en tenker på når en snakker om familie, kan være individuelt. Noen tenker på kjernefamilien, andre inkluderer fettere og kusiner, tanter og onkler.

Hva som defineres som familie i Norge har endret seg den siste tiden. Nå kan en kjernefamilie bestå av en enslig mor eller far med barn, to mødre med barn eller to fedre med barn osv.

Andelen enpersonshusholdninger i Norge blir stadig høyere. I 2021 bor i underkant av en femtedel av befolkningen alene. Gå gjerne inn på ssb.no og finn ferske tall om husholdningene i Norge.

Snakk gjerne om kjernefamilier vs storfamilier. Hva er positivt og hva er negativt ved disse ulike måtene å leve sammen på? Betydninger for menneskenes privatliv? Økonomi? Kontroll?

Det kan også være interessant og aktuelt å problematisere begrepene samboerskap og ekteskap. To som inngår ekteskap i religiøs forstand, men ikke registrerer det juridisk i Norge – er de gift eller samboere? Samboere som inngår en juridisk avtale om økonomi og arv, men ikke vies – ser man på dem som gift eller samboere? Hva med arverettigheter og økonomiske forpliktelser om en er “religiøst gift” men ikke juridisk gift? Her er det tydelige juridiske skillelinjer, men hva med vår moralske/etiske oppfatning?

Ved skilsmisse og barn: Snakk om fordeler og ulemper ved at barna blir boende hos den ene av foreldrene, ved at barna bor halve tiden hos hver, osv. Hva er best for barna? Hva er best for foreldrene? Hvilke ting bør foreldrene tenke på når man tar en slik avgjørelse?

Anna og Morten

Eksempler på hva Anna og Morten kan gjøre: bedre planlegging (finne frem til barnehagen om kvelden, smøre matpakker kvelden før osv.), nedtone krav til husarbeid, forenkle matlaging.

Eksempler på konsekvenser ved samlivsbrudd: dårligere økonomi, mindre bolig, ulik barneoppdragelse, familiens reaksjoner, foreldre føler seg alene om ansvar for barn, ensomhet, mindre konflikter, avklart familiesituasjon.

Tips til undervisninga

Sjå filmen

Videoen er sett saman av 20 klipp. Dei første 17 klippa viser glade menneske i ulike familiekonstellasjonar: einslege, par og barnefamiliar. Nokre av para er likekjønna, andre par består av ei kvinne og ein mann. Vi ser dei i ulike situasjonar. Nokre klipp viser kvardagslege situasjonar, andre viser portrett. Mot slutten av videoen ser vi par som gifter seg, og til slutt tre klipp som illustrerer parforhold som held på å gå i oppløysing.

Framlegg til spørsmål

Korleis ser ein typisk familie ut i heimlandet ditt? Skil familiane i filmen seg frå familiane i heimlandet ditt?
Kva er fordelane med å vere i eit parforhold? Kva er ulempene?
Kva er fordelane med å vere einsleg? Kva er ulempene?
Kva synest du det er viktig å tenkje over før ein får barn?
Kva synest du det er viktig å tenkje over før ein gifter seg?
Kva trur du det er vanlege å vere usamd om i eit parforhold? Korleis kan ein løyse usemje på ein slik måte at begge partar blir nøgde?

Snakk saman

Det kan vere individuelt kva folk tenkjer på når vi snakkar om familie. Nokre tenkjer på kjernefamilien, medan andre inkluderer fetrar og kusiner, tanter og onklar.

Kva som blir definert som familie her i Noreg, har endra seg dei siste åra. No kan ein kjernefamilie vere ei einsleg mor eller ein einsleg far med barn, to mødrer med barn eller to fedrar med barn osv.

Prosentdelen einpersonshushald i Noreg blir høgare og høgare. I 2021 bur rett under ein femtedel av folket åleine. Gå gjerne inn på ssb.no for å finner ferske tal om hushalda i Noreg.

Snakk gjerne om kjernefamiliar i motsetnad til storfamiliar. Kva er positivt og kva er negativt med desse ulike måtane å leve saman på? Kva har det å seie for privatlivet til folk? Økonomi? Kontroll?

Det kan òg vere interessant og aktuelt å problematisere omgrepa sambuarskap og ekteskap. To som inngår ekteskap gjennom ein religiøs seremoni, men ikkje registrerer det juridisk i Noreg – er dei gifte eller sambuarar? Sambuarar som inngår ein juridisk avtale om økonomi og arv, men som ikkje blir vigde – ser ein på dei som gifte eller sambuarar? Kva med arverettar og økonomiske plikter dersom ein er "religiøst gift", men ikkje juridisk? Her er det tydelege juridiske skilje, men korleis oppfattar vi det moralsk/etisk?

Ved skilsmål og barn: Snakk om fordelar og ulemper ved at barna blir buande hos den eine av foreldra, bur halve tida hos kvar av foreldra, osv. Kva er best for barna? Kva er best for foreldra? Kva ting bør foreldra tenkje på når dei avgjer slikt?

Anna og Morten

Døme på kva Anna og Morten kan gjere: planleggje betre (finne frem ting til barnehagen om kvelden, smøre matpakkar kvelden før, osv.), tone ned krav til husarbeid, forenkle matlaginga.

Døme på konsekvensar av samlivsbrot: dårlegare økonomi, mindre bustad, ulik barneoppseding, reaksjonar frå familien, foreldre kjenner seg åleine om ansvaret for barn, einsemd, mindre konfliktar, ein avklara familiesituasjon.

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Folkehelse og livsmestring

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på viktige lover, regler og verdier som omhandler barn og unges rettigheter og rettsvern

Kjerneelement

Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Video

ئه‌و فیلمه‌ ببینه‌

ژیانی هاوسەری و خانەوادە

Bildet viser syv personer i ulik alder bakfra. De sitter på en trestamme og ser utover fjellene. De er i familie. Foto
GettyImages

ژیانی هاوسەری و خانەوادە

  • سی لە سەدی ئەو ژن و پیاوانەی پێکەوە دەژین، وەکوو هاوژین دەژین. حەفتا لە سەدی ئەوان هاوسەر گیریان کردووە.
  • نێونجی تەمەنی هاوسەرگیری بۆ هەوەڵ جار، هەم بۆ پیاو و هەم بۆ ژن، نێوان سی و چل ساڵە.
  • هەموو ساڵێ کەمێک زیاتر لە پەنجا هەزار مناڵ لە نۆڕوێژ لە دایک دەبن.
  • هەر ژنەی لە نۆڕوێژ بە نێونج نزیکەی ١،٤ مناڵی دەبێت.

سەرچاوە: SSB

جۆری جیاوازی خانەوادە

زۆربەی خەڵک بەشيک لە یەک خانەوادەن. هەندێک لە گەڵ ئەندامانی خانەوادەیەکی تر دەژین، لەحالێکدا هەندێک بە تەنیا دەژین. تەنانەت ئەوانەی کە بە تەنیا دەژین، خانەوادەیەکیان هەیە، بەڵام دەشێت کە خانەوادەکەی لە خانویەکی تر، شارێکی تر یا خود وڵاتێکی تر بژین.

ماڵ لەو کەسانە پێک دێت کە پێکەوە لە خانوویەکدا دەژین و ئابووری هاوبەشیان هەیە. ماڵێک دەشێت لە یەک یا زۆر کەس پێک هاتبێت. ئەم ڕۆ لە ماڵێکدا لە نۆڕوێژ بە نێونج کەمێک زیاتر لە دوو کەس دەژین.

لە ژێڕەوە نموونە دێنینەوە کە نیشان دەدا ماڵ لە نۆروێژ بە چ شێوەیەکە:

En kvinne sitter på sofaen sin inntullet i et teppe og leser en bok. Foto
زگورت
En mor, en far og to barn sitter rundt kjøkkenbordet. Foreldrene hjelper barna med lekser. Foto
خێزانی ناوه‌کی، خێزانی بچوک
Elleve personer i forskjellige aldre sitter i sofaen sin og smiler mot kamera. Foto
خێزانی گه‌وره‌
En mann lager en hestehale på datteren sin. Foto
باوكی جیابۆوه‌
Homofilt par. Foto
ژن و مێرد، شه‌ریکی ژیان یا هاوژین
En mann sitter på gulvet med popcorn, mens en kvinne ligger på sofaen rett bak ham. De ser på TV. Foto
GettyImages ژن و مێرد یا هاوژین

ژیانی هاوسەری

هەموو ساڵێ نزیکەی بیست هەزار ژن و پیاو لە نۆڕوێژ هاوسەرگیری دەکەن. ئەو کەسەی هاوسەرگیری دەکات، دەبێ ١٨ ساڵ بێت و بە خواستی خۆی هاوسەرگیری بکات. لە ٢٠٠٩-ەوە بەو لایە جووتی هاو رەگەز مافی هاوسەرگیریان وەرگرتووه. کاتێک مرۆڤ هاوسەرگیری کرد، وەکوو ئەرک دەبێ یەکتری بژێنن. ژن و مێرد کە قەرز وەردەگرن، هەردووکیان بۆ قەرزەکە بەرپرسن. ئەو شتانەی کە ئەوان دەیکرن، موڵکی هەر دوو لایانە. تەنانەت ئەگەر ته نیا یەکێک لە ژن و مێرد لە دەرەوە کار بکا، هه مان شتە. دایک و باوکی ئەو مناڵانەی کە لە دوای ٠١/٠١/٢٠٢٠ لە نۆڕوێژ لە دایک بوونە، لە بنچینەدا بەرپرسیارەتی هاوبەشیان لە سەر شانە. ئەمەش ئەو دایک و باوکانە دەگرێتەوە کە هاوسەرگیریان کردووە، هاوژیینن، یا خود پێکەوە ناژین.

To kvinner står under en plomsterport og ser hverandre inn i øynene. En har på seg brudekjole og en har på seg hvit skjorte. De smiler og er glade. Foto
En mann og en kvinne smiler mot kamera. Han har på seg dress, og hun har på seg brudekjole. De er glade. Foto
GettyImages

نزییکەی چل لە سەدی ئەو کەسانەی هاوسەرگیری دەکەن، لەوانەیە پاشان لێک جیا بنەوە. ژن و پیاو هەر دووک دەتوانن داوای تەڵاق بکەن. مرۆڤ دەبێ وکوو دەستووری سەرەکی ساڵێک جیا بێت، پێش ئەوەیکە بتوانێ داوای تەڵاق بکات. لە حاڵەتێکدا کە هاوسەرگیری بە زۆر کرابێت، یا ئەگەر لە ژیانی هاوسەریدا توندوتیژی کرابێ، ئەو کات مرۆڤ دەتوانێ بێ ڕاوەستان تەڵاق وەربگرێت.

نزیکەی حەفتا و پێنج لە سەدی هەموو مناڵان، لە گەڵ دایک و باوکیان دەژین. پاش جیا بوونەوە هەر دووکیان ئەرک و مافی حاوانەوەی مناڵەکەیان هەیە.

زۆر کەس هەنە بۆ ماوەیەک ژیانی هاوبەش هەڵدەبژێڕن، بە بێ ئەوەیکە ژیانی هاوسەری پێک بێنن. هاوژین هەمان ئەرک و مافی ئابووری و یاساییان ئۆتۆماتیک بە سەر یەکەوە نیە. بۆیە زۆر لەو کەسانە بۆ نووسینی ڕێکەوتنامەی میراس یا بەش کردنی سامان لە کاتی جیابوونەوە، دەچنە لای پارێزەر.

پێكه‌وه‌ قسان‌ بكه‌ن

  • خانەوادە چیە؟
  • دەربارەی شێوەکانی جیاوازی پێکەوە ژیان قسان بکەن.
  • دەربارەی قەوارەی ماڵەکان لە نۆڕوێژ و وڵاتەکەی خۆت، قسان بکەن. ئەوە دەربارەی کۆمەڵگای جۆراوجۆر چیمان پێ دەلێت؟ ئەوە چ ئاکامێک بۆ ژیانی کۆمەڵایەتی و ئابووری هاونیشتمانیان دێنێتە پێش؟
  • دەربارەی چۆن دایکان و باوکان کاتی جیا بوونەوە بە باشترین شێوە دەتوانن ئاگاداری مناڵەکانیان بکەن، گفتوگۆ بکەن.
  • دەربارەی ئەوەیکە بۆچی زۆربەی خەڵک لە جیاتی هاوسەرگیری ژیانی هاوژینی هەڵدەبژێرن، گفتوگۆ بکەن.

ئاننا و مۆڕتن ژن و مێردن و دوو مناڵی چکۆڵەیان هەیە. مناڵەکان دەچنە باخچەی ساوایان، و ئاننا و مۆڕتن هەر دووکیان تەواو وەخت کار دەکەن. ئەوان تازە خانوویەکیان لە نزیکی دایک و باوکی ئاننا کڕییوە. خانووەکە گڕان بوو و بۆیە ئەوان قەرزێکی زۆریان لە بانک وەرگرتووە. بەر لەوە، هەر دووکیان قەرزی کاتی خوێندن و قەرزی ماشێنیشیان هەیە. هەر دووکیان ماندوونە. ئەوان زۆر کات لە سەر ئەوەیکە کێ کار و باری ماڵێ بکات و چۆن خەرج و دەخڵیان یەکتر بگرێتەوە، پێکەوە شەڕ و کێشەیانە. لە کاتی شەڕ و دەمەقاڵەیەکی گەورە، ئاننا بە دەنگی بڵند دەلێت: «ئیتر زیاتر بەرگە ناگرم. من جیا دەبمەوە!»

  • دەربارەی دۆخی ئاننا و مۆڕتن قسان بکەن. دەتوانن چ بکەن بۆ ئەوەیکە ژیانی رۆژانەیان هاسانتر بکەن؟
  • چ ئاکامێکی بۆ خانەوادە دەبێت، ئەگەر ئاننا و مۆڕتن جیا بنەوە؟
Frustrert mor og lite barn. Foto
GettyImages

وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە

بنەماڵە چیە؟

وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە

بە نێونج چەند نەفەر لە ماڵێکی نۆڕوێژی دەژین؟

وەڵامی ڕاست هەڵبژێرە

کاتێک مرۆڤ هاوسەرگیری دەکات و مناڵی دەبێت، ئەرکی دایک و باوکی لە ئەستۆی کێیە؟

ڕاست یا هەڵە هه‌ڵیبژێره

ئه‌م ووتانه‌ بخوێنه‌وه‌. كامه‌یان ڕاستن‌؟ كامه‌یان هه‌ڵه‌ن‌؟

نزیکەی چل لە سەدی ئەوانەی هاوسەرگیری دەکەن، لەوانەیە پاشان لێک جیا بنەوە.
ئەو کەسەی کە هاوسەرگیری دەکات، دەبێ ١٦ ساڵ بێت و بە خواستی خۆی هاوسەرگیری بکات.
زەواجی هاورەگەزان لە نۆڕوێژ یاساییە، و لە ساڵی ٢٠٠٩ بەم لاوە بوو بە یاسا.
مرۆڤ دەبێ ماوەی سێ ساڵ لە یەکتر جیا بژێت پێش ئەوەیکە بتوانێ تەڵاق وەربگرێت.
هەر ژنەی نۆڕوێژی بە نێونج سێ مناڵی دەبێت.

ڕاست یا هەڵە هه‌ڵیبژێره

ئه‌م ووتانه‌ بخوێنه‌وه‌. كامه‌یان ڕاستن‌؟ كامه‌یان هه‌ڵه‌ن‌؟

هەموو ساڵێ لە نۆڕوێژ نزیکەی ٢٠٠٠٠ جووت هاوسەرگیری دەکەن.
کاتێک کە ژن و مێردێک قەرز وەردەگرن، پیاوەکە پەرپرسیاری قەرزەکەی هەیە.
نزیکەی ٤ له ١٠ ی ئەوانەی ئەمڕۆ هاوسەرگیری دەکەن، لە داهاتوودا جیا دەبنەوە.
کاتێک مرۆڤ بێ ئەوەیکە هاوسەرگیری کردبێ مناڵی بێت، دایک ئەرکی گەورەکردنی منالەکەی دەبێت.
ئەگەر لە ژیانی هاوسەریدا توند و تیژی کرابێت، مرۆڤ دەتوانێ بە بێ وەستان تەڵاق وەربگرێت.