Martesa dhe familja

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Se filmen

Videoen består av til sammen 20 klipp. De første sytten klippene viser glade mennesker i forskjellige familiekonstellasjoner: enslige, par og barnefamilier. Noen av parene er likekjønnet, andre par er en kvinne og en mann. Vi ser dem i ulike situasjoner: Noen klipp viser hverdagslige situasjoner og noen klipp viser portretter. Mot slutten av videoen vises par som gifter seg, og til slutt tre klipp som illustrerer parforhold i oppløsning.

Forslag til spørsmål

Hvordan ser en typisk familie ut i hjemlandet ditt? Er det noen forskjeller mellom familiene i filmen og familiene i hjemlandet ditt?
Hva er fordelene med å være i et parforhold? Hva er ulempene?
Hva er fordelene med å være enslig? Hva er ulempene?
Hva synes du det er viktig å tenke over før man får barn?
Hva synes du det er viktig å tenke over før man gifter seg?
Hva tror du er vanlige uenigheter å ha i et parforhold? Hvordan kan man løse uenighetene så begge personene blir fornøyde?

Snakk sammen

Hva en tenker på når en snakker om familie, kan være individuelt. Noen tenker på kjernefamilien, andre inkluderer fettere og kusiner, tanter og onkler.

Hva som defineres som familie i Norge har endret seg den siste tiden. Nå kan en kjernefamilie bestå av en enslig mor eller far med barn, to mødre med barn eller to fedre med barn osv.

Andelen enpersonshusholdninger i Norge blir stadig høyere. I 2021 bor i underkant av en femtedel av befolkningen alene. Gå gjerne inn på ssb.no og finn ferske tall om husholdningene i Norge.

Snakk gjerne om kjernefamilier vs storfamilier. Hva er positivt og hva er negativt ved disse ulike måtene å leve sammen på? Betydninger for menneskenes privatliv? Økonomi? Kontroll?

Det kan også være interessant og aktuelt å problematisere begrepene samboerskap og ekteskap. To som inngår ekteskap i religiøs forstand, men ikke registrerer det juridisk i Norge – er de gift eller samboere? Samboere som inngår en juridisk avtale om økonomi og arv, men ikke vies – ser man på dem som gift eller samboere? Hva med arverettigheter og økonomiske forpliktelser om en er “religiøst gift” men ikke juridisk gift? Her er det tydelige juridiske skillelinjer, men hva med vår moralske/etiske oppfatning?

Ved skilsmisse og barn: Snakk om fordeler og ulemper ved at barna blir boende hos den ene av foreldrene, ved at barna bor halve tiden hos hver, osv. Hva er best for barna? Hva er best for foreldrene? Hvilke ting bør foreldrene tenke på når man tar en slik avgjørelse?

Anna og Morten

Eksempler på hva Anna og Morten kan gjøre: bedre planlegging (finne frem til barnehagen om kvelden, smøre matpakker kvelden før osv.), nedtone krav til husarbeid, forenkle matlaging.

Eksempler på konsekvenser ved samlivsbrudd: dårligere økonomi, mindre bolig, ulik barneoppdragelse, familiens reaksjoner, foreldre føler seg alene om ansvar for barn, ensomhet, mindre konflikter, avklart familiesituasjon.

Tips til undervisninga

Sjå filmen

Videoen er sett saman av 20 klipp. Dei første 17 klippa viser glade menneske i ulike familiekonstellasjonar: einslege, par og barnefamiliar. Nokre av para er likekjønna, andre par består av ei kvinne og ein mann. Vi ser dei i ulike situasjonar. Nokre klipp viser kvardagslege situasjonar, andre viser portrett. Mot slutten av videoen ser vi par som gifter seg, og til slutt tre klipp som illustrerer parforhold som held på å gå i oppløysing.

Framlegg til spørsmål

Korleis ser ein typisk familie ut i heimlandet ditt? Skil familiane i filmen seg frå familiane i heimlandet ditt?
Kva er fordelane med å vere i eit parforhold? Kva er ulempene?
Kva er fordelane med å vere einsleg? Kva er ulempene?
Kva synest du det er viktig å tenkje over før ein får barn?
Kva synest du det er viktig å tenkje over før ein gifter seg?
Kva trur du det er vanlege å vere usamd om i eit parforhold? Korleis kan ein løyse usemje på ein slik måte at begge partar blir nøgde?

Snakk saman

Det kan vere individuelt kva folk tenkjer på når vi snakkar om familie. Nokre tenkjer på kjernefamilien, medan andre inkluderer fetrar og kusiner, tanter og onklar.

Kva som blir definert som familie her i Noreg, har endra seg dei siste åra. No kan ein kjernefamilie vere ei einsleg mor eller ein einsleg far med barn, to mødrer med barn eller to fedrar med barn osv.

Prosentdelen einpersonshushald i Noreg blir høgare og høgare. I 2021 bur rett under ein femtedel av folket åleine. Gå gjerne inn på ssb.no for å finner ferske tal om hushalda i Noreg.

Snakk gjerne om kjernefamiliar i motsetnad til storfamiliar. Kva er positivt og kva er negativt med desse ulike måtane å leve saman på? Kva har det å seie for privatlivet til folk? Økonomi? Kontroll?

Det kan òg vere interessant og aktuelt å problematisere omgrepa sambuarskap og ekteskap. To som inngår ekteskap gjennom ein religiøs seremoni, men ikkje registrerer det juridisk i Noreg – er dei gifte eller sambuarar? Sambuarar som inngår ein juridisk avtale om økonomi og arv, men som ikkje blir vigde – ser ein på dei som gifte eller sambuarar? Kva med arverettar og økonomiske plikter dersom ein er "religiøst gift", men ikkje juridisk? Her er det tydelege juridiske skilje, men korleis oppfattar vi det moralsk/etisk?

Ved skilsmål og barn: Snakk om fordelar og ulemper ved at barna blir buande hos den eine av foreldra, bur halve tida hos kvar av foreldra, osv. Kva er best for barna? Kva er best for foreldra? Kva ting bør foreldra tenkje på når dei avgjer slikt?

Anna og Morten

Døme på kva Anna og Morten kan gjere: planleggje betre (finne frem ting til barnehagen om kvelden, smøre matpakkar kvelden før, osv.), tone ned krav til husarbeid, forenkle matlaginga.

Døme på konsekvensar av samlivsbrot: dårlegare økonomi, mindre bustad, ulik barneoppseding, reaksjonar frå familien, foreldre kjenner seg åleine om ansvaret for barn, einsemd, mindre konfliktar, ein avklara familiesituasjon.

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Folkehelse og livsmestring

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på viktige lover, regler og verdier som omhandler barn og unges rettigheter og rettsvern

Kjerneelement

Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Video

Shikoni filmin

Martesa dhe familja

Bildet viser syv personer i ulik alder bakfra. De sitter på en trestamme og ser utover fjellene. De er i familie. Foto
GettyImages

Martesa dhe familja

  • Tridhjetë përqind e çifteve që jetojnë së bashku janë bashkëjetues. Shtatëdhjetë përqind e çifteve që jetojnë së bashku janë të martuar.
  • Mosha mesatare në martesën e parë është midis 30 dhe 40 vjeç si për burrat ashtu edhe për gratë.
  • Çdo vit, në Norvegji lindin pak më shumë se pesëdhjetë mijë fëmijë.
  • Mesatarisht, gratë në Norvegji kanë rreth 1.4 fëmijë secila (2023).

Burimi: Statistikat e Norvegjisë (SSB)

Llojet e ndryshme të familjeve

Shumica e njerëzve janë pjesë e një familjeje. Disa jetojnë me anëtarët e tjerë të familjes, ndërsa të tjerët jetojnë vetëm. Njerëzit që jetojnë vetëm shpesh kanë një familje, por familja e tyre mund të jetojë në një shtëpi tjetër, në një qytet tjetër ose në një vend tjetër.

Një familje përbëhet nga njerëz që jetojnë në të njëjtën shtëpi dhe kanë financa të përbashkëta. Mund të përbëhet nga një ose më shumë persona. Mesatarisht, sot jetojnë pak më shumë se dy persona në një familje në Norvegji.

Më poshtë janë dhënë disa shembuj të llojeve të ndryshme të familjeve në Norvegji:

En kvinne sitter på sofaen sin inntullet i et teppe og leser en bok. Foto
beqar/e
En mor, en far og to barn sitter rundt kjøkkenbordet. Foreldrene hjelper barna med lekser. Foto
familje bërthamë
Elleve personer i forskjellige aldre sitter i sofaen sin og smiler mot kamera. Foto
familje e zgjeruar
En mann lager en hestehale på datteren sin. Foto
baba i vetëm
Homofilt par. Foto
bashkëshortët, partnerët ose bashkëjetuesit
En mann sitter på gulvet med popcorn, mens en kvinne ligger på sofaen rett bak ham. De ser på TV. Foto
GettyImages bashkëshortët ose bashkëjetuesit

Martesa

Çdo vit, martohen përafërsisht 20,000 çifte në Norvegji. Për t'u martuar, duhet të jeni mbi 18 vjeç dhe ta bëni këtë vullnetarisht. Në Norvegji, dy persona të të njëjtit seks kanë të drejtë të martohen që nga viti 2009. Kur martoheni, jeni të detyruar të kujdeseni për njëri-tjetrin. Bashkëshortët që marrin një hua janë të dy përgjegjës për huanë. Ata zotërojnë bashkërisht gjërat që blejnë. Kjo vlen edhe nëse punon vetëm njëri nga bashkëshortët. Prindërit e fëmijëve të lindur në Norvegji nga 1 janari 2020 kanë në thelb përgjegjësi të përbashkët prindërore. Kjo zbatohet për prindërit që janë të martuar, duke bashkëjetuar ose që nuk jetojnë së bashku.

To kvinner står under en plomsterport og ser hverandre inn i øynene. En har på seg brudekjole og en har på seg hvit skjorte. De smiler og er glade. Foto
En mann og en kvinne smiler mot kamera. Han har på seg dress, og hun har på seg brudekjole. De er glade. Foto
GettyImages

Afërsisht 40 përqind e çifteve që martohen, ka të ngjarë që të divorcohen. Si burrat ashtu edhe gratë mund të kërkojnë divorc. Rregulli kryesor është që ju duhet të keni një vit të ndarë përpara se të kërkoni një divorc. Nëse martesa është mbajtur me forcë, ose ka pasur dhunë brenda martese, divorci mund të jepet menjëherë.

Afërsisht 75 përqind e fëmijëve jetojnë me nënën dhe babanë e tyre. Pas divorcit, nëna dhe babai kanë të drejtën dhe detyrën të kujdesen për fëmijën.

Shumë njerëz zgjedhin të jetojnë së bashku përpara se të martohen. Bashkëjetuesit nuk kanë automatikisht të njëjtat të drejta dhe detyra financiare ose ligjore ndaj njëri-tjetrit. Prandaj, shumë persona i drejtohen një avokati për të hartuar marrëveshje mbi trashëgiminë ose ndarjen e pasurive në rast të prishjes së bashkëjetesës.

Diskutoni së bashku

  • Çfarë është familja?
  • Flisni për mënyrat e ndryshme të bashkëjetesës.
  • Flisni për madhësinë e familjeve në Norvegji dhe në vendin tuaj. Çfarë tregon kjo për shoqëritë e ndryshme? Çfarë pasojash ka për jetën e njerëzve si në anën sociale ashtu edhe në atë financiare?
  • Diskutoni sesi mund të kujdesen më së miri për fëmijët e tyre prindërit që divorcohen.
  • Diskutoni se pse shumë njerëz zgjedhin më shumë të bashkëjetojnë sesa të martohen.

Ana dhe Morten janë të martuar dhe kanë dy fëmijë të vegjël. Fëmijët shkojnë në kopsht, ndërsa Ana dhe Morten kanë punë me kohë të plotë. Ata sapo kanë blerë një shtëpi pranë prindërve të Anës. Shtëpia ishte e shtrenjtë, kështu që ata kanë një kredi të madhe. Të dy kanë hua studentore dhe një kredi për makinë gjithashtu. Janë të rraskapitur. Shpesh debatojnë se kush duhet të bëjë punët e shtëpisë dhe se si do t'ia dalin mbanë. Gjatë një debati të madh, Anna thotë me zë të lartë: ‘Nuk mund ta duroj më këtë. Unë dua divorc!’

  • Diskutoni së bashku për situatën e Anës dhe Mortenit. Çfarë mund të bëjnë për ta bërë më të lehtë jetën e përditshme?
  • Cilat do të jenë pasojat për familjen nëse Ana dhe Morten vendosin të divorcohen?
Frustrert mor og lite barn. Foto
GettyImages

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Çfarë është familja?

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Sa persona jetojnë mesatarisht në një familje norvegjeze?

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Kush merr përgjegjësinë prindërore kur janë të martuar dhe kanë fëmijë?

Zgjidhni e saktë ose e gabuar

Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?

Rreth 40 përqind e atyre që martohen sot, ka të ngjarë të divorcohen më vonë.
Personat që martohen duhet të jenë mbi 16 vjeç dhe të martohen me vullnet të lirë.
Martesat e të njëjtit seks janë të ligjshme në Norvegji që nga viti 2009.
Duhet të jeni ndarë për tre vjet para se të paraqisni kërkesën për divorc.
Gratë në Norvegji kanë mesatarisht nga tre fëmijë secila.

Zgjidhni e saktë ose e gabuar

Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?

Çdo vit në Norvegji martohen përafërsisht 20,000 çifte.
Nëse një çift i martuar merr një hua, burri është përgjegjës për huanë.
Rreth 4/10 e atyre që martohen sot do të divorcohen në të ardhmen.
Nëse keni fëmijë pa qenë të martuar, është nëna ajo që merr përgjegjësinë prindërore.
Nëse është ushtruar dhunë në martesë, mund të merrni menjëherë divorc.