Demokratik haklar ve görevler
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
I et demokrati har menneskene både rettigheter og plikter, ansvar og frihet. Alle disse fire faktorene bør være til stede for at demokratiet skal fungere på en god måte.
Hva skjer om ett av beina blir borte?
En demokratisk plikt er å følge de lovene som gjelder i samfunnet. Dette kan være plikt til å gi riktige og sannferdige opplysninger til offentlige etater (Nav, Skatteetaten, folkeregisteret o. l.).
Lenker
Tips til undervisninga
I eit demokrati har menneske både rettar og plikter, ansvar og fridom. Alle desse fire faktorane bør vere til stades for at demokratiet skal fungere på ein bra måte.
Kva hender om eitt av dei fire «beina» blir borte?
Det er ei demokratisk plikt å følgje lovene som gjeld i samfunnet. Det kan til dømes vere plikta til å gje rette og sanne opplysningar til offentlege etatar (Nav, skatteetaten, folkeregisteret og liknande).
Demokratik haklar ve görevler
Demokrasi altında yaşayan insanların hem özgürlüğü, hem sorumluluğu, hem hakları hem de görevleri vardır. Önce en önemli haklara bakacağız.
İnsan hakları
BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 1948'de kabul edilmiştir ve dünyadaki tüm insanlar için geçerlidir.
Eşitlik
Yaş, etnik köken, engellilik, cinsiyet, din ve cinsel yönelim ne olursa olsun tüm insanlar eşit haklara ve imkanlara sahip olmalıdır.
İfade özgürlüğü
İfade özgürlüğü, bir kimsenin siyaset ve din gibi farklı konular hakkındaki düşüncelerini özgürce ifade edebilmesi, başkalarıyla özgürce tartışabilmesi ve bunun için cezalandırılmadan görüşlerini özgürce yazabilmesi anlamına gelmektedir. İfade özgürlüğünü sınırlayan bir takım kanunlarımız vardır. Örneğin ırkçı ve farklı nefret söylemlerinde bulunmak yasal değildir, ne sözlü ne de yazılı olarak. İfade özgürlüğü hem özel kişiler hem de radyo, televizyon ve gazeteler için geçerlidir.
Oy kullanma hakkı
Demokrasilerde vatandaşların siyasi seçimlerde oy kullanma hakları vardır. Norveç'te oy kullanma yaşı şu anda 18'dir. Seçimler gizli oylamayla yapılır. Bu, bir kimsenin kime oy verdiğini diğer insanların bilmemesi anlamına gelmektedir. Parlamento seçimlerinde oy kullanmak için Norveç vatandaşı olman gerekir. İl meclisi ve belediye meclisi seçimlerinde oy kullanabilmek için, seçimden önceki son üç yıl boyunca Norveç'te yaşamış olman gerekir.
Hukukun üstünlüğü
Hukukun üstünlüğü, başka ilkelerin yanı sıra, önce bir yargılama yapılmaksızın hiç kimsenin hapse mahkûm edilemeyeceği anlamına gelmektedir. Demokratik bir ülkede yargılama, sanığın suçlu olup olmadığına bağımsız yargıçların, sanık suçlu bulunursa da cezaya bağımsız yargıçların karar vermesi anlamına gelir. Tüm sanıkların savunma hakkı vardır.
Din ve inanç özgürlüğü
Din ve inanç özgürlüğü, insanların hangi dine veya hayat görüşüne mensup olmak istediklerini seçmekte ve dinlerini veya hayat görüşlerini uygulamakta özgür olmaları anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle, hiç kimsenin bir başkasını bir dini gruba veya cemaate girmeye veya çıkmaya zorlama hakkı yoktur. Hiç kimse dini inançları nedeniyle zulme uğramamalı veya cezalandırılmamalıdır. Kişi 15 yaşından itibaren, başkalarının ne düşündüğünden bağımsız olarak, cemaatlere veya dini topluluklara kendi başına katılma veya ayrılma hakkına sahiptir. Herkesin bir dini/hayat görüşü seçme özgürlüğüne sahip olması kadar, hepimizin bir dine veya hayat görüşüne mensup olmama özgürlüğüne sahip olmamız da önemlidir.
Örgütlenme özgürlüğü
Örgütlenme özgürlüğünün birden fazla anlamı vardır. Bunların en önemlilerinden bazıları şunlardır:
- Kişinin, zulüm veya cezalandırılma riski olmaksızın siyasi partilere veya çıkar gruplarına üye olma hakkı vardır.
- Kişinin, zulüm veya cezalandırılma riski olmaksızın işçi sendikalarına üye olma hakkı vardır. Bazı durumlarda kişinin grev hakkı da vardır.
- Kişinin yasal gösteriler yoluyla görüşlerini ifade etme hakkı vardır.
Sorumluluklar ve görevler
Gördüğümüz gibi, demokraside insanların birçok hakkı vardır. Özgürlük ve haklar ile birlikte sorumluluklar ve görevler de gelir. Çoğunluğun belirlediği yasa ve kurallara uymamız gerekir. Toplumda hoşlanmadığımız şeyleri değiştirmeye çalışma hakkımız vardır, ancak demokrasinin oyun kurallarına uymak zorundayız. Norveç toplumu büyük ölçüde karşılıklı güvene dayanmaktadır. Bu, hükûmetin, vatandaşların doğru bilgi paylaşımında bulunduğuna ve kanunlarla kurallara uyduğuna güvenmesi, vatandaşların da örneğin polis ve çocuk koruma hizmetlerinden doğru muamele gördüklerine güvenmeleri anlamına gelmektedir.
Demokrasiyi ne tehdit edebilir?
Bu unsurlar demokrasiye tehdit oluşturabilir:
Seçimlere düşük katılım.
Politikacılara olan güvenin azalması.
Açık kamuoyu tartışmasını durduran yanlış haberler ve nefret söylemleri.
Demokratik süreçleri atlamayı gerekli kılan büyük ulusal krizler.
Birçok ülke için geçerli olan kanunlar ve kurallar, bir ülkenin demokratik şekilde kabul edilmiş kanunlarından daha önceliklidir.
Birlikte konuşun
- Demokratik bir ülkede yaşamak nasıl bir şey?
- Demokratik olmayan bir ülkede yaşamak nasıl bir şey?
- Bir demokraside sizce haklarla birlikte hangi yükümlülüklerin olduğu hakkında konuşun.
- Hangi demokratik hak ve yükümlülükleri daha önceden biliyorsun?
- Seçimlere düşük katılımın ve politikacılara olan güvenin zayıflamasının neden demokrasi için bir tehdit olduğunu tartışın.
- Güven hangi şekilde Norveç toplumunun önemli bir özelliğidir? Bunun nasıl tezahür ettiğine dair örnekleriniz var mı?
Doğru cevabı seç
Norveç'te tam bir ifade özgürlüğümüz var mı?
Doğru cevabı seç
Norveç'te oy kullanma yaşı kaç?
Doğru cevabı seç
Bir suçla itham edilmesi halinde kimler savunma hakkına sahiptir?
Doğru mu yanlış mı seç
İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?
Doğru mu yanlış mı seç
İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?