Các quyền lợi và bổn phận thuộc về dân chủ

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

I et demokrati har menneskene både rettigheter og plikter, ansvar og frihet. Alle disse fire faktorene bør være til stede for at demokratiet skal fungere på en god måte.

Hva skjer om ett av beina blir borte?

En demokratisk plikt er å følge de lovene som gjelder i samfunnet. Dette kan være plikt til å gi riktige og sannferdige opplysninger til offentlige etater (Nav, Skatteetaten, folkeregisteret o. l.).

Tips til undervisninga

I eit demokrati har menneske både rettar og plikter, ansvar og fridom. Alle desse fire faktorane bør vere til stades for at demokratiet skal fungere på ein bra måte.

Kva hender om eitt av dei fire «beina» blir borte?

Det er ei demokratisk plikt å følgje lovene som gjeld i samfunnet. Det kan til dømes vere plikta til å gje rette og sanne opplysningar til offentlege etatar (Nav, skatteetaten, folkeregisteret og liknande).

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Digitale ferdigheter
Muntlige ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

samtale om menneskerettigheter som ytringsfrihet og vern mot diskriminering
gi eksempler på hvordan demokratiet i Norge fungerer, knyttet til de tre statsmaktene og prinsippet om maktfordeling, politiske partier og valgordningen

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet

Các quyền lợi và bổn phận thuộc về dân chủ

Người dân sống trong một thể chế dân chủ có cả tự do, trách nhiệm, quyền lợi và bổn phận. Trước hết chúng ta nhìn đến các quyền lợi quan trọng nhất.

Nhân quyền

AdobeStock

Bản tuyên ngôn nhân quyền của Liên Hiệp Quốc được phê chuẩn vào năm 1948 và áp dụng cho tất cả mọi người trên toàn thế giới.

Bình đẳng

AdobeStock

Mọi người có cùng quyền lợi và cơ hội như nhau, không phân biệt tuổi tác, dân tộc, khả năng chức năng, giới tính, tôn giáo và xu hướng tình dục.

Tự do ngôn luận

Kvinne roper inn i en megafon. Hun har høyre hånd hevet og ser engasjert ut. Foto
GettyImages

Tự do ngôn luận nghĩa là người ta có thể tự do bày tỏ ý kiến ​​của mình, trong đó có chính trị và tôn giáo, người ta có thể tự do thảo luận với người khác và người ta có thể tự do viết về ý kiến ​​của mình mà không bị trừng phạt vì điều này. Có một số luật đặt ra các giới hạn về quyền tự do ngôn luận. Thí dụ như: không được phép đưa ra những phát ngôn kỳ thị chủng tộc và hận thù, bằng lời nói hoặc bằng văn bản. Quyền tự do ngôn luận được áp dụng cho cả cá nhân lẫn đài phát thanh, truyền hình và báo chí.

Quyền bỏ phiếu

En hånd legger en stemmeseddel inn i en stemmeurne. Foto
GettyImages

Ở một thể chế dân chủ, người dân được quyền bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử chính trị. Tuổi được quyền bỏ phiếu ở Na Uy hiện nay là 18 tuổi. Các cuộc bầu cử là kín. Điều này nghĩa là người khác không biết mỗi cá nhân đã bỏ phiếu cho ai, đảng nào. Bạn phải là công dân Na Uy mới được quyền bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử quốc hội. Để bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử công xã tỉnh và công xã địa phương, bạn phải cư ngụ ở Na Uy trong ba năm cuối trước cuộc bầu cử.

An toàn về pháp lý

Det norske flagget, klubbe og justicia-vekten. Foto.
GettyImages

An toàn về pháp lý nghĩa là không ai có thể bị kết án tù nếu không có phiên tòa xét xử trước đó. Một phiên tòa ở một quốc gia dân chủ nghĩa là các thẩm phán độc lập sẽ quyết định về người bị truy tố có tội hay không, và các thẩm phán độc lập sẽ quyết định hình phạt nếu người bị truy tố bị kết tội. Tất cả các bị cáo đều được quyền bào chữa.

Tự do tôn giáo và tín ngưỡng

Religiøse symboler. Islam, jødisk, kristen. Foto.
GettyImages

Tự do tôn giáo và tín ngưỡng nghĩa là người ta được tự do lựa chọn tôn giáo hoặc nhân sinh quan mà họ muốn theo, và họ có thể tự do thực hành tôn giáo hoặc nhân sinh quan của mình. Nói cách khác, không ai có quyền ép buộc người khác gia nhập hoặc rút ra khỏi một nhóm tôn giáo hoặc cộng đoàn nào. Không ai bị lùng bắt hoặc trừng phạt vì tôn giáo của mình. Từ khi 15 tuổi, người ta được quyền tự ghi danh vào hoặc rời khỏi cộng đoàn hoặc cộng đồng nhân sinh quan, bất kể người khác nghĩ gì. Cũng quan trọng như việc mọi người được tự do lựa chọn tôn giáo/ nhân sinh quan, là chúng ta có cùng quyền tự do sẽ không thuộc về một tôn giáo hay nhân sinh quan nào.

Tự do lập hội

Tự do lập hội có nhiều ý nghĩa. Đây là một số điểm quan trọng nhất:

  • Người ta được quyền trở thành thành viên của các đảng phái chính trị hoặc các nhóm lợi ích mà không có nguy cơ bị lùng bắt hoặc trừng phạt.
  • Người ta được quyền trở thành thành viên của các tổ chức công đoàn mà không có nguy cơ bị lùng bắt hoặc trừng phạt. Trong một số hoàn cảnh nhất định, người ta cũng được quyền đình công.
  • Người ta được quyền bày tỏ ý kiến ​​của mình qua các cuộc biểu tình hợp pháp.

Trách nhiệm và bổn phận

Như chúng ta thấy, người dân trong một thể chế dân chủ có nhiều quyền lợi. Tự do và quyền lợi cũng đi kèm với trách nhiệm và bổn phận. Chúng ta phải tuân theo các luật lệ và quy tắc mà đa số đã quyết định. Chúng ta có quyền tìm cách thay đổi những điều mình không thích trong xã hội, nhưng chúng ta phải tuân theo các quy tắc về dân chủ. Xã hội Na Uy phần lớn dựa vào sự tin tưởng lẫn nhau. Điều này nghĩa là nhà cầm quyền tin tưởng vào việc người dân cung cấp thông tin chính xác và tuân theo các luật lệ và quy định, còn người dân tin tưởng rằng họ được sự đối xử đúng đắn, chẳng hạn như bởi cảnh sát và cơ quan bảo nhi.

Những gì có thể đe dọa nền dân chủ?

Những yếu tố này có thể là mối đe dọa đối với nền dân chủ:
Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thấp.
Sự tín nhiệm vào các chính trị gia bị suy giảm.
Tin tức sai sự thật và lời nói gây hận thù làm dừng cuộc tranh luận công khai.
Các cuộc khủng hoảng lớn cấp quốc gia khiến cần phải bỏ qua các tiến trình dân chủ.
Các luật và quy định áp dụng cho nhiều quốc gia được ưu tiên hơn các luật của một nước đã được thông qua dưới hình thức dân chủ.

Cùng thảo luận

  • Sống trong một đất nước dân chủ thì thế nào?
  • Sống trong một đất nước không có dân chủ thì thế nào?
  • Thảo luận về những bổn phận mà bạn nghĩ là đi kèm với các quyền lợi trong một thể chế dân chủ.
  • Bạn đã biết đến những quyền lợi và bổn phận nào thuộc về nền dân chủ?
  • Thảo luận về lý do tại sao tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thấp và sự tín nhiệm vào các chính trị gia bị suy giảm lại là mối đe dọa đối với nền dân chủ.
  • Bằng cách nào mà sự tín nhiệm là một đặc điểm quan trọng của xã hội Na Uy? Bạn có những thí dụ về cách thể hiện điều này không?
LØvebakken. Stortinget. Foto.
GettyImages

Chọn câu trả lời đúng

Chúng ta có hoàn toàn tự do ngôn luận ở Na Uy không?

Chọn câu trả lời đúng

Tuổi được quyền bỏ phiếu ở Na Uy là bao nhiêu?

Chọn câu trả lời đúng

Ai được quyền bào chữa nếu bị truy tố về vi phạm hình luật?

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Mọi người sống trong một thể chế dân chủ có tự do, trách nhiệm, quyền lợi và bổn phận.
Quyền tự do ngôn luận ở Na Uy nói đến tất cả các hình thức phát ngôn.
Ở một thể chế dân chủ, người dân được quyền bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử chính trị.
Tất cả mọi người cư ngụ ở Na Uy đều có thể bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử quốc hội.
Để có thể bỏ phiếu trong cuộc bầu cử công xã tỉnh và công xã địa phương, bạn phải cư ngụ ở Na Uy trong ba năm cuối trước cuộc bầu cử.

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Người ta có thể bị kết án tù mà không cần có phiên toà nếu họ đã phạm pháp nghiêm trọng.
Tất cả những ai bị truy tố đều được quyền bào chữa.
Không ai được quyền ép buộc người khác gia nhập hoặc rời khỏi một nhóm tôn giáo hoặc cộng đoàn.
Từ khi 15 tuổi, người ta được quyền ghi danh vào hoặc rút tên ra khỏi cộng đoàn hoặc cộng đồng nhân sinh quan nào mà mình muốn.
Chỉ có Ki-Tô giáo mới là tôn giáo được phép ở Na Uy.