ዲሞክራሲያዊ መብቶች እና ግዴታዎች
ዲሞክራሲያዊ መብቶች እና ግዴታዎች
በዲሞክራሲ የሚኖሩ ሰዎች ነጻነት፣ ሃላፈነቶች፣ መብቶችና፣ ተጠያቂነቶች አሉባቸው። በመጀመሪያ በጣም አስፈላጊ የሆኑትን መብቶች እንመለከታለን።
ሰብአዊ መብቶች
የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የሰብአዊ መብት ድንጋጌ እ.ኤ.አ በ1948 ዓ.ም ነበር የተደነገገው፡፡
እኩልነት
ማንኛውም ሰው ዕድሜ፣ ዘር፣ የተግባር ችሎታ፣ ጾታ፣ ሃይማኖት እና ጾታዊ ዝንባሌ ሳይለይ ተመሳሳይ መብቶችና እድሎች ሊኖሩት ይገባል።
የመናገር ነጻነት
የመናገር ነፃነት ማለት ስለ ፖለቲካ፣ ሃይማኖት እና ሌሎች ጉዳዮች ያለውን አስተያየት በነፃ መግለጽ፣ ከሌሎች ጋር በነፃነት መወያየት እና ያለ ምንም ቅጣት በነጻነት መፃፍ ማለት ነው። የመናገር ነፃነትን የሚገድቡ አንዳንድ ሕጎች አሉን። ለምሳሌ ሰዎች ዘረኝነትን እና ሌሎች የጥላቻ መግለጫዎችን በቃልም ሆነ በጽሁፍ እንዲናገሩ አይፈቀድላቸውም። የመናገር ነፃነት ለግለሰቦች እና ለሬዲዮ እና ቴሌቪዥን ጣቢያዎች እና ጋዜጦች ላይም ይሠራል።
የመምረጥ/የማድመጥ/ ነጻነት
በዲሞክራሲ ውስጥ ሰዎች በፖለቲካ ምርጫ የመምረጥ መብት አላቸው። በኖርዌይ የመምረጥ እድሜው 18 ዓመት ነው። ምርጫ የሚካሄደው በሚስጥር ድምጽ ነው። ይህ ማለት ግለሰቡ እንዴት ድምጽ እንደሰጠ ሌሎች ሰዎች አያውቁም ማለት ነው። ለጠቅላላ ምርጫ ድምጽ ለመስጠት የኖርዌይ ዜጋ መሆን አለቦት። በአውራጃ እና በኣከባቢ ኣስተዳደር ምርጫዎች ድምጽ ለመስጠት፡ ከምርጫው በፊት ላለፉት ሶስት አመታት በኖርዌይ መኖር አለበዎት።
የፍርድ ሒደት ዋስትና
የፍርድ ሒደት ዋስትና ማለት ማንም ሰው ያለፍርድ በእስራት ሊቀጣ ኣይችልም ማለት ነው። በዲሞክራሲያዊት ሀገር ፍርድ ማለት ነፃ የሆነ ዳኛ፡ ተከሳሹ ጥፋተኛ ነው ወይስ አይደለም የሚለውን የሚወስን ሲሆን፡ ነፃ ዳኛ ደግሞ ተከሳሹ ጥፋተኛ ሆኖ ከተገኘ ቅጣቱን ይወስናል ማለት ነው። ሁሉም ተከሳሾች የመከላከል መብት አላቸው።
የእምነትና የሀይማኖት ነጻነት
የሃይማኖት እና የእምነት ነፃነት ማለት፡ ሰዎች የትኛውን ሃይማኖት ወይም እምነት መምረጥ እና ሃይማኖታቸውን ወይም እምነታቸውን መተግበር ነጻ ናቸው ማለት ነው። በሌላ አነጋገር፡ ማንም ሰው ከሃይማኖት ቡድን ወይም እምነት ማህበረሰብ እንዲቀላቀሉ ወይም እንዲለቁ የማስገደድ መብት የለውም። ማንም ሰው በሃይማኖቱ ምክንያት አይሰደድም ወይም አይቀጣም። ከ15 ዓመት እድሜ ጀምሮ፡ ማንኛውም ሰው፡በራሱ ተነሳሽነት የሃይማኖት ወይም የእምነት ቡድን የመቀላቀል ወይም የመልቀቅ መብት አለው።
የመሰብሰብ ነፃነት
የመሰብሰብ ነጻነት ማለት ብዙ ነገሮችን ማለት ነው፡፡ ከታች የተዘረዘሩት በጣም አስፈላጊ ከሆኑት መካከል ናቸው፡-
- ሰዎች ለስደት እና ለቅጣት ሳይጋለጡ የፖለቲካ ፓርቲ ወይም የጥቅም ድርጅት አባል የመሆን መብት አላቸው
- ሰዎች ስደትና ቅጣት ሳይደርስባቸው የሠራተኛ ማኅበር አባል የመሆን መብት አላቸው። በአንዳንድ ሁኔታዎች ሰዎች የስራ ማቆም አድማ የማድረግ መብትም አላቸው።
- ሰዎች ሃሳባቸውን በህጋዊ ሰልፎች የመግለጽ መብት አላቸው።
መብቶችና ግዴታዎች
እንደምንመለከተው በዲሞክራሲ ስር የሚኖሩ ሰዎች ብዙ መብቶች አሏቸው፡፡ እነዚህ ነጻነቶችና መብቶች ደግሞ ከሃላፊነትና ግዴታ ጋር አብረው የሚሄዱ ናቸው፡፡ በአብላጫው ውሳኔ ለተደነገገ ሕግና ስርአት መገዛት ይገባል፡፡ በማሕበረሰቡ ውስጥ ያልወደድነውን ነገር ለመለወጥ የመሞከር መብት አለን፣ ይሁን እንጂ ይህንን ማድረግ የምንችለው በዲሞክራሲ ሕግ ተገዢ ሆነን ነው፡፡ የኖርዌጃውያን ማሕበረሰብ፡በታላቁ ሁኔታ፡ በጋራ መተማመን ላይ የተመሰረተ ነው፡፡ ይህ ማለት፡ ባለስልጣናቱ ሕዝቡ ትክክለኛውን መረጃ እንደሚሰጥና ለሕግና ደንብ ተገዢ እንደሆነ ያምናሉ፡ ሕዝቡም ከባለስልጣናቱ፡ ለምሳሌ ከፖሊስና ከልጆች አገልግሎት ጽሕፈት ቤቶች፡ ተገቢ እክብካቤ እንደሚያገኝ እምነት አለው፡፡
ዲሞክራሲን ምን አደጋ ላይ ሊጥል ይችላል?
የሚከተሉት አካላት ለዲሞክራሲ ስጋቶችን ሊወክሉ ይችላሉ።
ዝቅተኛ የምርጫ ተሳትፎ።
በፖለቲከኞች ላይ ያለው እምነት መቀንስ።
በህብረተሰቡ ውስጥ ግልጽ ክርክርን የሚያቆሙ የውሸት ዜናዎች እና የጥላቻ ንግግሮች።
የዲሞክራሲ ሂደቶች እንዲታለፉ የሚያደርጉ ዋና ዋና ሀገራዊ ቀውሶች።
ከአንድ ሀገር በዲሞክራሲያዊ መንገድ ከፀደቁ ህጎች ቅድሚያ በመስጠት ለብዙ ሀገራት ተፈጻሚ የሚሆኑ ህጎች እና መመሪያዎች።
ኣብራችሁ ተወያዩ
- በዲሞክራሲያዊት ሀገር ውስጥ መኖር ምን ይመስላል?
- ዲሞክራሲ በሌለበት ሀገር ውስጥ መኖር ምን ይመስላል?
- በዲሞክራሲ ውስጥ ካሉ መብቶች ጋር አብረው ስለሚሄዱ ግዴታዎች ተነጋገሩ።
- ምን ዓይነት ዲሞክራሲያዊ መብቶች እና ግዴታዎችን ያውቃሉ?
- በምርጫው ዝቅተኛ ተሳትፎ እና በፖለቲከኞች ላይ ያለው እምነት መቀነስ ለዴሞክራሲ ጠንቅ የሆኑት ለምን እንደሆነ ተወያዩበት።
- እምነት በኖርዌይ ማህበረሰብ ጠቃሚ ባህሪ የሆነው በምን መንገድ ነው? ይህ እንዴት እንደሚገለጥ ምሳሌዎችን መስጠት ይችላሉ?
ትክክለኛውን መልስ ይምረጡ
በኖርዌይ ፍጹም የሆነ የንግግር ነጻነት አለን?
ትክክለኛውን መልስ ይምረጡ
በኖርዌይ ውስጥ ለመምረጥ የሚፈቀደው በስንት እድሜ ነው?
ትክክለኛውን መልስ ይምረጡ
በወንጀል ከተከሰሱ መከላከያ የማግኘት መብት ያለው ማነው?
ትክክል ወይም ስህተት የሆነውን ይምረጡ
መግለጫዎቹን ያንብቡ። ትክክል የትኛው ነው? ስህተት የትኛው ነው?
ትክክል ወይም ስህተት የሆነውን ይምረጡ
መግለጫዎቹን ያንብቡ። ትክክል የትኛው ነው? ስህተት የትኛው ነው?