د کاري ژوند قوانین او قواعد

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Det er regjeringen som foreslår lover og lovendringer, men Stortinget som vedtar dem. Siden det er folket som gjennom demokratiske valg velger hvilke partier som har flertall på Stortinget, kan man si at det egentlig er folket som bestemmer lover og regler.

Lover og regler for arbeidslivet har endret seg og utviklet seg over lang tid. Fagforeningene har jobbet for saker som regulering av arbeidstid, ferie, forbud mot barnearbeid, sikkerhet på arbeidsplasser, osv. Noen av disse sakene har kostet lange kamper, streiker m. m., mens andre lover kommer som en naturlig utvikling av samfunnet.

I Norge har vi lover og regler som gir arbeidstakere godt vern. Det er viktig å snakke om at selv om lovene beskytter, legger de også et ansvar på hver enkelt arbeidstaker. Alle må følge de vedtatte reglene. Dette er som regel ikke noe problem, siden det norske samfunnet både er regelstyrt og preget av stor tillit mellom befolkning og styresmakter.

Tips til undervisninga

Det er regjeringa som gjer framlegg om lover og lovendringar, men Stortinget som vedtek dei. Sidan det er folket som gjennom demokratiske val vel kva for parti som har fleirtal på Stortinget, kan ein seie at det eigentleg er folket som fastset lover og reglar.

Lovene og reglane for arbeidslivet har endra og utvikla seg over lang tid. Fagforeiningane har jobba for saker som regulering av arbeidstid, ferie, forbod mot barnearbeid, tryggleik på arbeidsplassen osv. Nokre av desse sakene har kosta lange kampar, streikar m.m., medan andre lover kjem som ei naturleg utvikling av samfunnet.

I Noreg har vi lover og reglar som gjev arbeidstakarar godt vern. Det er viktig å snakke om at sjølv om lovene gjev vern, legg dei òg eit ansvar på kvar einskild arbeidstakar. Alle må følgje dei reglane som er vedtekne. Dette er som regel ikkje noko problem, sidan det norske samfunnet både er regelstyrt og prega av stor tillit mellom folket og styresmaktene.

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Digitale ferdigheter
Muntlige ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på rettigheter og plikter man har som arbeidstaker, knyttet til for eksempel fagorganisering, medbestemmelse og arbeidsmiljø

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse
Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet

د کاري ژوند قوانین او قواعد

Seks personer i en sirkel på en arbeidsplass. Noen sitter og noen står. De er glade og diskuterer noe. En person rekker opp hånda. Bildet illustrerer medbestemmelse på arbeidsplassen og et godt arbeidsmiljø. Foto
GettyImages

په کاري ژوند کې داسې قوانین، قواعد، او تړونونه موجود دي چې کارکوونکي او کارګومارونکي باید ځان ورسره عیار کړي. د Storting غړي قوانین تصویبوي، پداسې حال کې چې کارګومارونکي او کار کوونکي د خپلو اړونده سازمانونوله لارې موافقې ته رسي. دغه قوانین د ټولو کارګومارونکو او کارکوونکو په اړه د تطبیق وړ دي، پداسې حال کې چې جمعي تړونونه بیا یوازې په هغو ځانګړیو شرائطو کې د تطبیق وړي دي چې دغه تړونونه تدوینوي.

د کاري چاپېریال اړونده قانون

ټول کارګومارونکي او کارکوونکي باید د دغه کاري چاپېریال اړونده قوانین یا مادې مراعات کړي. د نورو مواردو ترمنځ، د کاري چاپېریال قوانین په لاندې ډول دي:

  • استخدام او تړونونه
  • کاري ساعتونه
  • کاري غیر حاضرۍ
  • د روغتیا، خوندیتابه او کاري چاپېریال (HMS) په برخه کې کار

د کاري چاپېریال په رامنځ ته کولو کې کارګومارونکی د مشرتابه رول لري، پداسې حال کې چې کارکوونکی بیا اړ دی ترڅو:

  • د یوه غوره کاري چاپېریال په رامنځ ته کولو کې مرسته وکړي
  • د هغو اقداماتو په تطبیق کې مرسته وکړي چې د کاري چاپېریال د سمون لامل کېږي
  • د خوندیتوب او کاري چاپېریال په هغو ناستو کې ګډون وکړي چې د پانګونې په برخه کې تدوینېږي

د رخصتۍ قانون

د رخصتۍ په قانون کې د نورو مواردو ترڅنګ لاندې موارد شاملېږي:

  • څومره رخصتي باید ولري؟
  • په کومو مواردو کې باید رخصتي ورکړل شي
  • د خبرتیایي مودې په جریان کې رخصتۍ
  • د رخصتۍ پرمهال ناروغي
  • د رخصتیو په ورځ د کار اجره
  • په ناروې کې کارکوونکي حق لري هر کال په هرو څلورو اونیو کې یوه ورځ رخصتي ولري، خو ډېری خلک بیا دغه رخصتي په هرو پینځو ورځو کې لري.
  • موږ د رخصتیو په ورځو کې معاش نه ترلاسه کوو، خو د رخصتیو تر عنوان لاندې حقوق یا معاشات ترلاسه کوو.
  • زموږ د رخصتیو د ورځو معاش زموږ د تېر کال تر عائداتو پورې محدود دی.

یو بل سره مباحثه وکړئ

  • په ناروې کې د کاري ژوند لپاره څوک قوانین جوړوي؟
  • دغه قوانین څنګه رامنځ ته شول؟
  • په قوانینو باندې د کارګومارونکي او کارکوونکي پوهېدل څومره اهمیت لري؟
  • آیا په دغه قوانینو کې آزادۍ او محدودیتونه شتون لري؟

سم ځواب انتخاب کړئ

څوک باید د کاري محیط اړونده قوانین په پام کې ونیسي؟

سم ځواب انتخاب کړئ

په ناروې کې په کال کې څو رخصتي درکول کېږي؟

جمله بشپړه کړئ

زموږ د رخصتیو معاشات په... پورې محدود دي

صحیح او غلط انتخاب کړئ

جملې ولولئ. کومې صحیح او کومې غلطې دي؟

د رخصتۍ په قوانینو کې د نورو مواردو ترڅنګ، د رخصتیو په ورځ د کار کولو اجره او ستاسو د رخصتۍ موده شاملیږي.
قانون او تړون د ورته اهمیت درلودونکي موارد دي.
د کاري چاپېریال په قوانینو کې د نورو مواردو ترڅنګه، د رخصتۍ پرمهال ناروغي او ستاسو د رخصتۍ وختونه شامل دي.
د کارکوونکو اتحادیه قوانین تصویبوي.
په یوه کارځای کې د کاري چاپېریال په رامنځ ته کولو کې کار ګومارونکی د مشرتابه حیثیت لري.

صحیح او غلط انتخاب کړئ

جملې ولولئ. کومې صحیح او کومې غلطې دي؟

کارکوونکی د یوه غوره کاري چاپېریال په رامنځ ته کولو کې مسؤلیت لري.
کار ګومارونکی او کار کوونکی د خپلو اړونده ټولنو له لارې تړون ته داخلېږي.
کارکوونکي حقوق نه لري.
د کاري چاپېریال په قوانینو کې د نورو مواردو ترڅنګ، کاري ساعتونه، استخدام او تړونونه شاملېږي.
قوانین په ټولو کار ګومارونکو او کار کوونکو باندې د تطبیق وړ دي.