Ligjet dhe rregullat në jetën e punës

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Det er regjeringen som foreslår lover og lovendringer, men Stortinget som vedtar dem. Siden det er folket som gjennom demokratiske valg velger hvilke partier som har flertall på Stortinget, kan man si at det egentlig er folket som bestemmer lover og regler.

Lover og regler for arbeidslivet har endret seg og utviklet seg over lang tid. Fagforeningene har jobbet for saker som regulering av arbeidstid, ferie, forbud mot barnearbeid, sikkerhet på arbeidsplasser, osv. Noen av disse sakene har kostet lange kamper, streiker m. m., mens andre lover kommer som en naturlig utvikling av samfunnet.

I Norge har vi lover og regler som gir arbeidstakere godt vern. Det er viktig å snakke om at selv om lovene beskytter, legger de også et ansvar på hver enkelt arbeidstaker. Alle må følge de vedtatte reglene. Dette er som regel ikke noe problem, siden det norske samfunnet både er regelstyrt og preget av stor tillit mellom befolkning og styresmakter.

Tips til undervisninga

Det er regjeringa som gjer framlegg om lover og lovendringar, men Stortinget som vedtek dei. Sidan det er folket som gjennom demokratiske val vel kva for parti som har fleirtal på Stortinget, kan ein seie at det eigentleg er folket som fastset lover og reglar.

Lovene og reglane for arbeidslivet har endra og utvikla seg over lang tid. Fagforeiningane har jobba for saker som regulering av arbeidstid, ferie, forbod mot barnearbeid, tryggleik på arbeidsplassen osv. Nokre av desse sakene har kosta lange kampar, streikar m.m., medan andre lover kjem som ei naturleg utvikling av samfunnet.

I Noreg har vi lover og reglar som gjev arbeidstakarar godt vern. Det er viktig å snakke om at sjølv om lovene gjev vern, legg dei òg eit ansvar på kvar einskild arbeidstakar. Alle må følgje dei reglane som er vedtekne. Dette er som regel ikkje noko problem, sidan det norske samfunnet både er regelstyrt og prega av stor tillit mellom folket og styresmaktene.

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Digitale ferdigheter
Muntlige ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på rettigheter og plikter man har som arbeidstaker, knyttet til for eksempel fagorganisering, medbestemmelse og arbeidsmiljø

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse
Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet

Ligjet dhe rregullat në jetën e punës

Seks personer i en sirkel på en arbeidsplass. Noen sitter og noen står. De er glade og diskuterer noe. En person rekker opp hånda. Bildet illustrerer medbestemmelse på arbeidsplassen og et godt arbeidsmiljø. Foto
GettyImages

Ekzistojnë ligje, rregulla dhe marrëveshje në punë që punëdhënësit dhe punonjësit duhet t’i respektojnë.
Anëtarët e Storting adaptojnë ligje, ndërsa punëdhënësit dhe punonjësit lidhin marrëveshje përmes organizatave të tyre përkatëse. Ligjet zbatohen për të gjithë punëdhënësit dhe punonjësit, ndërsa marrëveshjet kolektive zbatohen vetëm për industritë specifike që kanë hartuar marrëveshjet.

Akti për Mjedisin e Punës

Të gjithë punëdhënësit dhe punonjësit duhet të respektojnë Aktin për Mjedisin e Punës. Ndër të tjera, Akti për Mjedisin e Punës mbulon:

  • punësimin dhe kontratat
  • orët e punës
  • mungesa në punë
  • shëndeti, siguria dhe mjedisi në punë (SSHP)

Punëdhënësi ka përgjegjësinë kryesore për mjedisin në vendin e punës, ndërsa punonjësi është i detyruar të:

  • ndihmojë në krijimin e një mjedisi të mirë pune
  • ndihmojë në zbatimin e masave të marra për të përmirësuar mjedisin e punës
  • marrë pjesë në punën e sigurisë dhe mjedisit të organizuar në ndërmarrje

Akti për Pushimet

Akti për Pushimet mbulon, ndër të tjera:

  • sa pushime keni të drejtë të merrni
  • kur duhen marrë pushimet
  • pushimet gjatë periudhave të njoftimit
  • sëmundje gjatë pushimeve
  • pushime të paguara
  • Punonjësit në Norvegji kanë të drejtë për katër javë + një ditë pushime çdo vit, por shumë njerëz kanë pesë javë pushim.
  • Ne nuk marrim pagë gjatë pushimeve, por pagesë për pushimet.
  • Sa pagesë marrim për pushimet varet nga sa pagë kemi marrë vitin e kaluar.

Diskutoni së bashku

  • Kush i përpiloi ligjet që rregullojnë jetën e punës në Norvegji?
  • Si u shfaqën rregullat?
  • Pse është e rëndësishme që punëdhënësit dhe punonjësit të dinë ligjet dhe rregullat?
  • Ligjet dhe rregullat japin liri apo kufizime?

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Kush duhet të ndjekë rregullat e Aktit për Mjedisin në Punë?

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Sa ditë pushimi keni të drejtë të merrni në Norvegji gjatë vitit të punës?

Përfundoni fjalinë

Sa pagesë marrim për pushimet varet nga…

Zgjidhni e saktë ose e gabuar

Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?

Akti i Pushimeve mbulon, ndër të tjera, pagesën për pushimet dhe sa pushime keni të drejtë të merrni.
Një ligj dhe një marrëveshje janë e njëjta gjë.
Akti për Mjedisin në Punë mbulon, ndër të tjera, sëmundjet gjatë pushimeve dhe kur pushimet mund të merren.
Sindikatat miratojnë ligje.
Punëdhënësi ka përgjegjësinë kryesore për mjedisin në vendin e punës.

Zgjidhni e saktë ose e gabuar

Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?

Punonjësi ka për detyrë të krijojë një mjedis të mirë pune.
Punëdhënësit dhe punonjësit arrijnë marrëveshje përmes organizatave të tyre.
Punonjësit nuk kanë të drejta.
Akti për Mjedisin në Punë mbulon, ndër të tjera, orët e punës, punësimin dhe kontratat.
Ligjet zbatohen për të gjithë punëdhënësit dhe punonjësit.