Ukweli kuhusu Norwe
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Sammenlign Norge og hjemlandet. Ha gjerne fokus på konsekvenser av klima og geografi. Andre stikkord: jordbruk, byer, transport, næringsveier, årstider, det sosiale livet, bosettingsmønster
Se filmen
I begynnelsen av videoen ser vi klipp som viser den norske naturen i forskjellige årstider, og hvordan nordmennene bruker den: et tog som kjører over et snødekt landskap, en båt på sjøen, en gård i vakre naturomgivelser, høyballer på en eng, et enslig hus i snøen, en person som går på ski i sola, et par som går tur langs en elv og turister på Preikestolen. Deretter vises klipp fra norsk byliv: regn i et nabolag, Jernbanetorget trikkestopp, en T-banestasjon, bryggen i Bergen og en rundkjøring i byen.
Forslag til spørsmål
Hva i filmen er forskjellig fra hjemlandet ditt? Hva er likt?
Hva kan den norske naturen gi oss? Hvordan kan vi bruke den norske naturen uten å ødelegge den?
Hva er fordelene ved å bo utenfor byene? Hva er ulempene?
Hva er fordelene ved å bo i byene? Hva er ulempene?
Hva har du sett og opplevd i Norge som du synes var fint? Hva har du sett og opplevd som du synes var rart?
Mer om monarkiet
Norge er et monarki. Statsoverhodet i et monarki er en konge eller en dronning. I Norge har kongen liten politisk makt, men han har en formell rolle ved at han holder statsråd for regjeringen hver uke. Han signerer også alle regjeringens offisielle beslutninger og lover vedtatt av Stortinget.
Monarken (kongen eller dronningen) blir ikke valgt av folket ved politiske valg. Tittelen går i arv fra forelder til barn.
Kongen i Norge heter Harald 5. Han er gift med dronning Sonja. De har to barn – prinsesse Märtha Louise (født 1971) og kronprins Haakon Magnus (født 1973). Kronprins Haakon Magnus vil arve kongetittelen etter sin far. Hans datter prinsesse Ingrid Alexandra (født 2004) er neste i arverekken til den norske tronen.
Du kan lese mer om kongefamilien på kongehuset.no.
Siden unionsoppløsningen med Sverige i 1905 har Norge hatt tre konger:
Haakon 7. (konge 1905–1957)
Olav 5. (konge 1957–1991)
Harald 5. (konge 1991–d.d.)
Lenker
Tips til undervisninga
Samanlikn Noreg og heimlandet. Fokuser gjerne på konsekvensar av klima og geografi. Andre stikkord: Jordbruk, byar, transport, næringsvegar, årstider, det sosiale livet, busetjingsmønster
Sjå filmen
Videoen byrjar med klipp som viser den norske naturen i ulike årstider og korleis nordmenn nyttar naturen: eit tog som køyrer over eit snødekt landskap, ein båt på sjøen, ein gard i naturskjønne omgjevnader, høyballar på ei eng, eit einsleg hus i snøen, ein person som går på ski i sola, eit par som går tur langs ei elv og turistar på Preikestolen. Så ser vi klipp frå norsk byliv: eit nabolag i regn, Jernbanetorget trikkestopp, ein T-banestasjon, Bryggen i Bergen og ei rundkøyring i byen.
Framlegg til spørsmål
Kva i filmen er ulikt heimlandet ditt? Kva er likt?
Kva kan den norske naturen gje oss? Korleis kan vi bruke den norske naturen utan å øydeleggje han?
Kva er fordelane med å bu utanfor byane? Kva er ulempene?
Kva er fordelane med å bu i byane? Kva er ulempene?
Kva har du sett og opplevd i Noreg som du tykte var fint? Kva har du sett og opplevd som du tykte var rart?
Meir om monarkiet
Noreg er eit monarki. Eit monarki har ein konge eller ei dronning som statsoverhovud. I Noreg har kongen lita politisk makt, men han har ei formell rolle ved at han held statsråd for regjeringa kvar veke. Han signerer òg alle dei offisielle avgjerdene til regjeringa og lovene som Stortinget har vedteke.
Monarken (kongen eller dronninga) blir ikkje vald av folket gjennom politiske val. Tittelen går i arv frå forelder til barn.
Kongen i Noreg heiter Harald 5. Han er gift med dronning Sonja. Dei har to barn – prinsesse Märtha Louise (fødd 1971) og kronprins Haakon Magnus (fødd 1973). Kronprins Haakon Magnus kjem til å arve kongetittelen etter far sin. Den neste i arverekkja til den norske trona er dottera hans, prinsesse Ingrid Alexandra (fødd 2004).
Du kan lese meir om kongefamilien på kongehuset.no.
Noreg har hatt tre kongar etter at unionen med Sverige blei oppløyst i 1905:
Haakon 7. (konge 1905–1957)
Olav 5. (konge 1957–1991)
Harald 5. (konge 1991–d.d.)
Tazama filamu
Ukweli kuhusu Norwe
- Norwe ni ya utawala wa kifalme. Mfalme Harald ndiye mkuu wa nchi. Utawala hurithiwa kutoka kizazi kimoja hadi kingine.
- Norwe ina watu milioni 5.5 (01.01.2024). Karibu asilimia 75 ya wakaazi wanaishi pwani. Nusu ya wakaazi wanaishi Kusini-Mashariki mwa Norwe.
- Kuna lugha mbili rasmi za kitaifa nchini Norwe, Kinorwe na Kisami. Kuna lugha mbili za Kinorwe zilizoandikwa, Bokmål na Nynorsk.
- Ina ukubwa wa kilomita 385,178 mraba. India ni karibu mara kumi kwa ukubwa.
- Norwe inapakana na nchi ya Uswidi, Ufini na Urusi.
- Mji wake mkuu ni Oslo. Oslo ndio mji mkubwa zaidi nchini Norwe na ina idadi ya watu takriban 700,000 (kufikia mwaka wa 2024).
- Miji minne mikubwa ni Oslo, Bergen, Trondheim na Stavanger.
- Lindesnes ndiyo sehemu ya kusini kabisa nchini Norwe.
- Knivskjelodden inayopatikana Nordkapp (North Cape) ndiyo sehemu ya kaskazini zaidi nchini Norwe.
- Svalbard ni kikundi cha visiwa vya nchi ya Norwe.
- Norwe imegawanywa katika kaunti 15.
- Norwe ina manispaa 356.
Chanzo: www.ssb.no, www.fn.no, www.oslo.kommune.no
Mandhari
Norwe ina milima mikubwa, na pia ina misitu mingi. Misitu mikubwa na milima ni jangwa na watu hawaishi huko. Baadhi ya milima ina theluji na barafu isiyoyeyuka
Pwani ndefu ya Norwe ina urefu wa kilomita 25,148. Urefu huo unazidi umbali kutoka Ncha ya Kaskazini hadi Ncha ya Kusini! Mazingira ya pwani ni tofauti kutoka kusini hadi kaskazini. Katika maeneo mengi, ghuba kubwa na ndogo na mabonde marefu yenye maji huenda umbali mkubwa. Pia kuna karibu visiwa 50,000 kwenye mwambao wa pwani, lakini ni visiwa vichache tu vina makaazi ya watu. Baadhi ya visiwa vimeunganishwa na bara kupitia daraja au handaki, nazo feri zinatumika kwenye visiwa vingine
Unaweza kusafiri kwa urahisi nchini Norwe. Usafiri wa umma umedumishwa vizuri kabisa. Unaweza kusafiri kwa gari, basi, treni, mashua au ndege.
Chanzo: SSB (Ofisi ya Takwimu ya Norway)
Gundua kuhusu mandhari ya Norwe
Hali ya hewa
Norwe ina misimu minne: majira ya baridi, masika, majira ya joto na vuli.
Norwe iko upande wa kaskazini. Hata hivyo, hakuna baridi kali kama inavyodhaniwa. Hii ni kutokana na mawimbi ya Gulf Stream. Mawimbi ya Gulf Stream huleta maji mengi yenye joto kutoka sehemu za kusini mwa Atlantiki hadi pwani ya Norwe. Hii inamaanisha kuwa kiwango cha joto nchini Norwe kiko juu ikilinganishwa na latitudo yake.
Hali ya hewa ni tofauti katika sehemu mbalimbali. Pia kuna tofauti kubwa kati ya hali ya hewa ya pwani na bara. Misimu ya baridi hukaa muda mrefu, baridi huwa kali na giza huwepo Kaskazini mwa Norwe. Misimu ya joto ni mifupi, lakini kuwepo kwa Jua la Usiku wa Manane kunamaanisha kuwa majira haya ni ya mwangaza na ya kupendeza. Kuna barafu nyingi kwenye nchi kavu Kusini mwa Norwe, lakini barafu ni kidogo sehemu za pwani. Kusini mwa Norwe na Mashariki mwa Norwe kawaida huwa na majira ya joto ya kupendeza na hakuna baridi. Majira ya masika huja mapema Magharibi mwa Norwe. Mvua hunyesha zaidi upande wa Magharibi kuliko Mashariki mwa Norwe. Huenda kukawa na dhoruba pwani nzima kuanzia Magharibi mwa Norwe kuelekea kaskazini hadi msimu wa vuli.
Nchini Norwe, inachukuliwa kuwa kuna joto viwango vinapofikia nyuzi joto 25. Kiwango cha joto cha juu zaidi kuwahi kurekodiwa nchini Norwe kilikuwa nyuzi joto 35.6. Kilirekodiwa mjini Nesbyen Mashariki mwa Norwe mnamo tarehe 20 Juni, 1970. Kiwango cha joto cha chini zaidi kuwahi kurekodiwa nchini Norwe kilikuwa chini ya sufuri kwa nyuzi joto 51.4. Kilirekodiwa mjini Karasjok Kaskazini mwa Norwe mnamo tarehe 1 Januari 1886.
.jpg)
Jadilianeni pamoja
- Eleza kuhusu nchi unayoifahamu vizuri: Hali ya hewa ikoje? Watu wanaishi wapi? Je, mazingira na hali ya hewa zinaathiri vipi maisha ya watu?
- Jadili kuhusu jinsi hali ya hewa inavyoathiri hali ya ajira na maendeleo ya kijamii katika nchi fulani.
- Je, hali ya hewa na joto iko vipi katika sehemu ya Norwe unakoishi?
- Je, kuna fursa zipi na vizuizi vipi nchini Norwe kutokana na hali ya hewa?
Nyanya: Kumenyesha siku kadhaa mfululizo. Je, unadhani mvua itakwisha lini?
Mama: Ni vigumu kujua hilo. Lakini taarifa za utabiri wa hali ya hewa kwenye redio zilisema kuwa hali ya hewa itakuwa bora wikendi.
Binti: Unapenda kuzungumzia hali ya hewa kila wakati!
Mama: Wanorwe wanapenda kuzungumzia hali ya hewa.
Kwa nini Wanorwe wanapenda kuzungumza kuhusu hali ya hewa?
Chagua jibu sahihi
Je, kuna lugha ngapi rasmi za kitaifa nchini Norwe?
Chagua jibu sahihi
Mto mrefu zaidi nchini Norwe unaitwaje?
Chagua jibu sahihi
Je, kiwango cha joto cha chini zaidi kurekodiwa nchini Norwe kilikuwa nyuzi ngapi?
Chagua taarifa sahihi au isiyo sahihi
Soma taarifa hizi. Ipi ni sahihi? Ipi si sahihi?
Chagua taarifa sahihi au isiyo sahihi
Soma taarifa hizi. Ipi ni sahihi? Ipi si sahihi?
Chagua picha sahihi.
Je, ni picha ipi inaonyesha majira ya vuli?