Sự thật về Na Uy

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Sammenlign Norge og hjemlandet. Ha gjerne fokus på konsekvenser av klima og geografi. Andre stikkord: jordbruk, byer, transport, næringsveier, årstider, det sosiale livet, bosettingsmønster

Se filmen

I begynnelsen av videoen ser vi klipp som viser den norske naturen i forskjellige årstider, og hvordan nordmennene bruker den: et tog som kjører over et snødekt landskap, en båt på sjøen, en gård i vakre naturomgivelser, høyballer på en eng, et enslig hus i snøen, en person som går på ski i sola, et par som går tur langs en elv og turister på Preikestolen. Deretter vises klipp fra norsk byliv: regn i et nabolag, Jernbanetorget trikkestopp, en T-banestasjon, bryggen i Bergen og en rundkjøring i byen.

Forslag til spørsmål

Hva i filmen er forskjellig fra hjemlandet ditt? Hva er likt?
Hva kan den norske naturen gi oss? Hvordan kan vi bruke den norske naturen uten å ødelegge den?
Hva er fordelene ved å bo utenfor byene? Hva er ulempene?
Hva er fordelene ved å bo i byene? Hva er ulempene?
Hva har du sett og opplevd i Norge som du synes var fint? Hva har du sett og opplevd som du synes var rart?

Mer om monarkiet

Norge er et monarki. Statsoverhodet i et monarki er en konge eller en dronning. I Norge har kongen liten politisk makt, men han har en formell rolle ved at han holder statsråd for regjeringen hver uke. Han signerer også alle regjeringens offisielle beslutninger og lover vedtatt av Stortinget.
Monarken (kongen eller dronningen) blir ikke valgt av folket ved politiske valg. Tittelen går i arv fra forelder til barn.
Kongen i Norge heter Harald 5. Han er gift med dronning Sonja. De har to barn – prinsesse Märtha Louise (født 1971) og kronprins Haakon Magnus (født 1973). Kronprins Haakon Magnus vil arve kongetittelen etter sin far. Hans datter prinsesse Ingrid Alexandra (født 2004) er neste i arverekken til den norske tronen.

Du kan lese mer om kongefamilien på kongehuset.no.

Siden unionsoppløsningen med Sverige i 1905 har Norge hatt tre konger:
Haakon 7. (konge 1905–1957)
Olav 5. (konge 1957–1991)
Harald 5. (konge 1991–d.d.)

Tips til undervisninga

Samanlikn Noreg og heimlandet. Fokuser gjerne på konsekvensar av klima og geografi. Andre stikkord: Jordbruk, byar, transport, næringsvegar, årstider, det sosiale livet, busetjingsmønster

Sjå filmen

Videoen byrjar med klipp som viser den norske naturen i ulike årstider og korleis nordmenn nyttar naturen: eit tog som køyrer over eit snødekt landskap, ein båt på sjøen, ein gard i naturskjønne omgjevnader, høyballar på ei eng, eit einsleg hus i snøen, ein person som går på ski i sola, eit par som går tur langs ei elv og turistar på Preikestolen. Så ser vi klipp frå norsk byliv: eit nabolag i regn, Jernbanetorget trikkestopp, ein T-banestasjon, Bryggen i Bergen og ei rundkøyring i byen.

Framlegg til spørsmål

Kva i filmen er ulikt heimlandet ditt? Kva er likt?
Kva kan den norske naturen gje oss? Korleis kan vi bruke den norske naturen utan å øydeleggje han?
Kva er fordelane med å bu utanfor byane? Kva er ulempene?
Kva er fordelane med å bu i byane? Kva er ulempene?
Kva har du sett og opplevd i Noreg som du tykte var fint? Kva har du sett og opplevd som du tykte var rart?

Meir om monarkiet

Noreg er eit monarki. Eit monarki har ein konge eller ei dronning som statsoverhovud. I Noreg har kongen lita politisk makt, men han har ei formell rolle ved at han held statsråd for regjeringa kvar veke. Han signerer òg alle dei offisielle avgjerdene til regjeringa og lovene som Stortinget har vedteke.
Monarken (kongen eller dronninga) blir ikkje vald av folket gjennom politiske val. Tittelen går i arv frå forelder til barn.
Kongen i Noreg heiter Harald 5. Han er gift med dronning Sonja. Dei har to barn – prinsesse Märtha Louise (fødd 1971) og kronprins Haakon Magnus (fødd 1973). Kronprins Haakon Magnus kjem til å arve kongetittelen etter far sin. Den neste i arverekkja til den norske trona er dottera hans, prinsesse Ingrid Alexandra (fødd 2004).

Du kan lese meir om kongefamilien på kongehuset.no.

Noreg har hatt tre kongar etter at unionen med Sverige blei oppløyst i 1905:
Haakon 7. (konge 1905–1957)
Olav 5. (konge 1957–1991)
Harald 5. (konge 1991–d.d.)

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på noen av de viktigste historiske hendelsene og prosessene som har dannet grunnlaget for framveksten av demokratiet i Norge  

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Utforsking
Video

Xem phim

Sự thật về Na Uy

  • Na Uy là một quốc gia quân chủ. Nguyên thủ quốc gia là vua Harald. Danh hiệu quốc vương được kế thừa.
  • Có 5,5 triệu người cư ngụ tại Na Uy (tính đến 01.01.2024). Khoảng 75% dân số sống dọc theo vùng duyên hải. Một nửa dân số sống ở miền Đông Na Uy.
  • Tại Na Uy có hai ngôn ngữ chính thức có quy chế quốc gia là tiếng Na Uy và tiếng Sami. Tiếng Na Uy có hai ngôn ngữ viết là tiếng Na Uy phổ quát (bokmål) và tiếng Na Uy mới (nynorsk).
  • Diện tích của Na Uy là 385.178 km vuông. Ấn Độ lớn gấp gần mười lần.
  • Na Uy giáp ranh với Thụy Điển, Phần Lan và Nga.
  • Thủ đô tên là Oslo. Oslo là thành phố lớn nhất ở Na Uy, có khoảng 700.000 dân cư (tính đến năm 2024).
  • Bốn thành phố lớn nhất là Oslo, Bergen, Trondheim và Stavanger.
  • Điểm cực nam ở Na Uy tên là Lindesnes.
  • Điểm cực bắc ở Na Uy là Knivskjelodden tại Nordkapp.
  • Svalbard là một quần đảo thuộc về Na Uy.
  • Na Uy được chia thành 15 công xã tỉnh.
  • Na Uy được chia thành 356 công xã địa phương.
Et hvitt og rødt fyrtårn med et hvitt hus ved siden av. I bakgrunnen kan man se havet. Foto
GettyImages Hải đăng Lindesnes
En stenodde strekker seg ut i havet. Foto
GettyImages Knivskjelodden, điểm cực bắc của Na Uy.

Nguồn: www.ssb.no, www.fn.no, www.oslo.kommune.no

Phong cảnh

Noen sauer beiter på et grønt gress foran store fjell. Foto
GettyImages

Na Uy có nhiều vùng núi và cũng có nhiều rừng. Nhiều vùng rừng núi rộng lớn và hoang vắng không có người ở. Tại một số khu vực núi, có các băng hà là nơi băng tuyết không hề tan.

Nếu trải dài đường duyên hải của Na Uy thì nó sẽ dài 25.148 km. Nó còn dài hơn là từ Bắc Cực đến Nam Cực! Thiên nhiên dọc theo duyên hải thay đổi từ nam lên bắc. Ở nhiều nơi, các vịnh lớn nhỏ khoét sâu vào cảnh quan. Dọc theo duyên hải còn có khoảng 50.000 hòn đảo, nhưng chỉ một phần nhỏ trong số những hòn đảo này là có người ở. Một số đảo có cầu hoặc đường hầm kết nối với đất liền, còn các đảo khác chỉ có phà qua lại.

Việc di chuyển đi lại vòng quanh Na Uy là khá dễ dàng. Mạng lưới giao thông công cộng phát triển khá tốt. Người ta có thể di chuyển bằng xe hơi, xe buýt, xe lửa, tàu hoặc máy bay.

En norsk fjord med høye fjell på hver side. Foto
Các vịnh hẹp. Vịnh hẹp dài nhất tên là Sognefjorden, dài 204 km. Ở độ sâu nhất, vịnh này sâu 1308 m.
Fjellformasjoner med noen snødekte flekker. Foto
GettyImages Núi. Khoảng năm mươi phần trăm diện tích ở Na Uy là các vùng núi. Đỉnh núi cao nhất tên là Galdhøpiggen (cao 2469 m so với mực nước biển).
Trestammer står tett i tett i en grønn skog. Foto
Rừng. Ba mươi bảy phần trăm diện tích ở Na Uy được bao phủ bởi rừng.
En eng med høyballer. Foto
GettyImages Đất trồng trọt. Chỉ ba phần trăm diện tích của Na Uy là đất trồng trọt.
En liten innsjø inne i en skog. Bildet er tatt ovenifra. Foto
Các hồ. Có 450.000 hồ ở Na Uy. Trong số đó có 18 hồ lớn hơn 50 km². Hồ lớn nhất tên là Mjøsa.
En bred og kort foss i skogen. Foto
GettyImages Sông và thác nước. Na Uy có khoảng hai mươi nghìn con sông. Sông dài nhất tên là Glomma, dài hơn sáu trăm km. Các thác nước đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất điện năng ở Na Uy.
Jostedalsbreen. En stor isbre med to menneskegrupper som går på isbreen. Foto
GettyImages Băng hà. Băng hà lớn nhất của Na Uy tên là Jostedalsbreen. Băng hà này lớn 487 km². Ở một số nơi, lớp băng có thể dày tới 600 mét. Các băng hà ở Na Uy tan chảy ngày càng nhiều hơn mỗi năm.

Nguồn: Cục thống kê trung ương (SSB)

Tìm hiểu về phong cảnh tại Na Uy.

Khí hậu

Bildet er tatt ovenfra. Vi kan se en bilvei som går gjennom en skog. Trærne er snødekte og det er snø på bakken. Foto
GettyImages

Na Uy có bốn mùa đông, xuân, hè, thu.

Na Uy nằm xa về phía bắc. Tuy vậy, khí hậu ở đây ôn hòa hơn người ta tưởng. Đó là nhờ dòng nước Golfstrømmen. Dòng nước này mang theo những khối nước nóng lớn từ Nam Đại Tây Dương lên đến dọc theo duyên hải Na Uy. Điều này khiến cho nhiệt độ ở nơi đây cao hơn so với những nơi khác có cùng vĩ độ.

Khí hậu thay đổi tuỳ theo vùng miền. Ngoài ra còn có những khác biệt lớn về khí hậu giữa vùng duyên hải và vùng nội địa. Ở miền Bắc Na Uy, mùa đông kéo dài, lạnh giá và tối tăm. Mùa hè ngắn ngủi, nhưng do có mặt trời nửa đêm nên trời sáng và đẹp. Ở miền Nam Na Uy, có nhiều tuyết tại vùng nội địa vào mùa đông, trong khi có ít tuyết ở vùng duyên hải. Ở miền cực Nam và miền Đông, mùa hè thường đẹp và ấm áp. Ở miền Tây Na Uy, mùa xuân đến sớm. Ở miền Tây Na Uy mưa nhiều hơn ở miền Đông Na Uy. Vào mùa thu, có thể có những cơn bão dọc theo toàn bộ vùng duyên hải từ miền Tây thổi lên hướng bắc.

Ở Na Uy, khi nhiệt kế chỉ 25 độ C là chúng ta cảm thấy ấm rồi. Nhiệt độ cao nhất đo được ở Na Uy là dương 35,6 độ C, được đo tại Nesbyen, miền Đông Na Uy vào ngày 20.6.1970. Nhiệt độ thấp nhất đo được ở Na Uy là âm 51,4 độ C, được đo tại Karasjok ở miền Bắc Na Uy vào ngày 1.1.1886.

termomter med rim. Foto
GettyImages

Cùng thảo luận

  • Diễn tả về một nước mà bạn biết rõ: Khí hậu như thế nào? Dân chúng cư ngụ ở đâu? Thiên nhiên và khí hậu có ý nghĩa gì đối với cách con người sinh sống ở đó?
  • Thảo luận xem khí hậu có tác động nào đến đời sống lao động và sự phát triển xã hội tại một quốc gia.
  • Khí hậu và nhiệt độ nơi vùng miền bạn đang cư ngụ ở Na Uy là như thế nào?
  • Khí hậu tạo ra những cơ hội và hạn chế nào đối với cuộc sống ở Na Uy?

Bà ngoại: Không, đến hôm nay là trời đã mưa nhiều ngày rồi. Theo con nghĩ, trời mưa sẽ kéo dài bao lâu?

Mẹ: Khó nói lắm. Nhưng theo dự báo thời tiết trên đài phát thanh, thì họ nói là cuối tuần này thời tiết sẽ khá hơn.

Con gái: Lúc nào bà với mẹ cũng nói về thời tiết!

Mẹ: Tất cả người Na Uy đều thích nói về thời tiết.

Tại sao người Na Uy lại thích nói về thời tiết?

Chọn câu trả lời đúng

Có bao nhiêu ngôn ngữ chính thức có quy chế quốc gia ở Na Uy?

Chọn câu trả lời đúng

Con sông dài nhất của Na Uy tên là gì?

Chọn câu trả lời đúng

Nhiệt độ thấp nhất đo được ở Na Uy là bao nhiêu?

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Nguyên thủ quốc gia tại Na Uy là vua Haakon.
Có 5,5 triệu người cư ngụ tại Na Uy.
Na Uy giáp ranh với Thụy Điển, Phần Lan và Đan Mạch.
Oslo có khoảng 700.000 dân cư.
Na Uy được chia thành 15 công xã tỉnh.

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Svalbard là một quần đảo thuộc về Na Uy.
Mạng lưới giao thông công cộng phát triển khá tốt ở Na Uy.
Khoảng 50% diện tích ở Na Uy là những vùng núi.
Có khoảng 450 hồ ở Na Uy.
Na Uy có ba mùa: đông, hè và xuân.

Chọn hình đúng

Hình nào thể hiện mùa thu?