Norveç hakkında olgusal bilgiler

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Sammenlign Norge og hjemlandet. Ha gjerne fokus på konsekvenser av klima og geografi. Andre stikkord: jordbruk, byer, transport, næringsveier, årstider, det sosiale livet, bosettingsmønster

Se filmen

I begynnelsen av videoen ser vi klipp som viser den norske naturen i forskjellige årstider, og hvordan nordmennene bruker den: et tog som kjører over et snødekt landskap, en båt på sjøen, en gård i vakre naturomgivelser, høyballer på en eng, et enslig hus i snøen, en person som går på ski i sola, et par som går tur langs en elv og turister på Preikestolen. Deretter vises klipp fra norsk byliv: regn i et nabolag, Jernbanetorget trikkestopp, en T-banestasjon, bryggen i Bergen og en rundkjøring i byen.

Forslag til spørsmål

Hva i filmen er forskjellig fra hjemlandet ditt? Hva er likt?
Hva kan den norske naturen gi oss? Hvordan kan vi bruke den norske naturen uten å ødelegge den?
Hva er fordelene ved å bo utenfor byene? Hva er ulempene?
Hva er fordelene ved å bo i byene? Hva er ulempene?
Hva har du sett og opplevd i Norge som du synes var fint? Hva har du sett og opplevd som du synes var rart?

Mer om monarkiet

Norge er et monarki. Statsoverhodet i et monarki er en konge eller en dronning. I Norge har kongen liten politisk makt, men han har en formell rolle ved at han holder statsråd for regjeringen hver uke. Han signerer også alle regjeringens offisielle beslutninger og lover vedtatt av Stortinget.
Monarken (kongen eller dronningen) blir ikke valgt av folket ved politiske valg. Tittelen går i arv fra forelder til barn.
Kongen i Norge heter Harald 5. Han er gift med dronning Sonja. De har to barn – prinsesse Märtha Louise (født 1971) og kronprins Haakon Magnus (født 1973). Kronprins Haakon Magnus vil arve kongetittelen etter sin far. Hans datter prinsesse Ingrid Alexandra (født 2004) er neste i arverekken til den norske tronen.

Du kan lese mer om kongefamilien på kongehuset.no.

Siden unionsoppløsningen med Sverige i 1905 har Norge hatt tre konger:
Haakon 7. (konge 1905–1957)
Olav 5. (konge 1957–1991)
Harald 5. (konge 1991–d.d.)

Tips til undervisninga

Samanlikn Noreg og heimlandet. Fokuser gjerne på konsekvensar av klima og geografi. Andre stikkord: Jordbruk, byar, transport, næringsvegar, årstider, det sosiale livet, busetjingsmønster

Sjå filmen

Videoen byrjar med klipp som viser den norske naturen i ulike årstider og korleis nordmenn nyttar naturen: eit tog som køyrer over eit snødekt landskap, ein båt på sjøen, ein gard i naturskjønne omgjevnader, høyballar på ei eng, eit einsleg hus i snøen, ein person som går på ski i sola, eit par som går tur langs ei elv og turistar på Preikestolen. Så ser vi klipp frå norsk byliv: eit nabolag i regn, Jernbanetorget trikkestopp, ein T-banestasjon, Bryggen i Bergen og ei rundkøyring i byen.

Framlegg til spørsmål

Kva i filmen er ulikt heimlandet ditt? Kva er likt?
Kva kan den norske naturen gje oss? Korleis kan vi bruke den norske naturen utan å øydeleggje han?
Kva er fordelane med å bu utanfor byane? Kva er ulempene?
Kva er fordelane med å bu i byane? Kva er ulempene?
Kva har du sett og opplevd i Noreg som du tykte var fint? Kva har du sett og opplevd som du tykte var rart?

Meir om monarkiet

Noreg er eit monarki. Eit monarki har ein konge eller ei dronning som statsoverhovud. I Noreg har kongen lita politisk makt, men han har ei formell rolle ved at han held statsråd for regjeringa kvar veke. Han signerer òg alle dei offisielle avgjerdene til regjeringa og lovene som Stortinget har vedteke.
Monarken (kongen eller dronninga) blir ikkje vald av folket gjennom politiske val. Tittelen går i arv frå forelder til barn.
Kongen i Noreg heiter Harald 5. Han er gift med dronning Sonja. Dei har to barn – prinsesse Märtha Louise (fødd 1971) og kronprins Haakon Magnus (fødd 1973). Kronprins Haakon Magnus kjem til å arve kongetittelen etter far sin. Den neste i arverekkja til den norske trona er dottera hans, prinsesse Ingrid Alexandra (fødd 2004).

Du kan lese meir om kongefamilien på kongehuset.no.

Noreg har hatt tre kongar etter at unionen med Sverige blei oppløyst i 1905:
Haakon 7. (konge 1905–1957)
Olav 5. (konge 1957–1991)
Harald 5. (konge 1991–d.d.)

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på noen av de viktigste historiske hendelsene og prosessene som har dannet grunnlaget for framveksten av demokratiet i Norge  

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Utforsking
Video

Filmi seyret

Norveç hakkında olgusal bilgiler

  • Norveç bir monarşidir. Devletin başı Kral Harald'dır. Krallık unvanı kalıtımsal olarak geçer.
  • Norveç'te yaklaşık 5,5 milyon kişi yaşamaktadır (01.01.2024). Nüfusun yaklaşık yüzde yetmiş beşi kıyı şeridinde yaşamaktadır. Nüfusun yarısı Doğu Bölgesi'nde yaşamaktadır.
  • Norveç'te ulusal statüye sahip iki resmi dil vardır, Norveççe ve Samice (Laponca). Norveççe'nin Bokmål ve Nynorsk olmak üzere iki yazı dili vardır.
  • Norveç'in yüzölçümü 385.178 kilometrekaredir. Hindistan buradan neredeyse on kat daha büyüktür.
  • Norveç'in sınır komşuları İsveç, Finlandiya ve Rusya'dır.
  • Başkentin adı Oslo'dur. Oslo, Norveç'in en büyük şehridir ve nüfusu yaklaşık yedi yüz bindir (2024).
  • En büyük dört şehir Oslo, Bergen, Trondheim ve Stavanger'dir.
  • Norveç'in en güney noktasına Lindesnes denir.
  • Norveç'in en kuzey noktası, Kuzey Burnu'ndaki Knivskjelodden'dir.
  • Svalbard, Norveç'e ait bir takımadadır.
  • Norveç 15 ile bölünmüştür.
  • Norveç 356 belediyeye bölünmüştür.
Et hvitt og rødt fyrtårn med et hvitt hus ved siden av. I bakgrunnen kan man se havet. Foto
GettyImages Lindesnes deniz feneri
En stenodde strekker seg ut i havet. Foto
GettyImages Knivskjelodden, Norveç'in en kuzey noktası.

kaynak: www.ssb.no, www.fn.no, www.oslo.kommune.no

Arazi

Noen sauer beiter på et grønt gress foran store fjell. Foto
GettyImages

Norveç'in geniş dağlık alanları ve ayrıca çok fazla ormanlık alanı vardır. Pek çok ormanlık ve dağlık alan kimsenin yaşamadığı ve ıssız yerlerdir. Bazı dağlık bölgelerde kar ve buzun hiç erimediği buzullar buluruz.

Norveç'in kıyı şeridini çekip uzatırsak, uzunluğu 25.148 kilometredir. Bu, Kuzey Kutbu'ndan Güney Kutbu'na kadar olan mesafeden daha uzun bir mesafedir! Kıyı boyunca doğa yapısı güneyden kuzeye kadar değişmektedir. Birçok yerde, küçük ve büyük koylar ve fiyortlar araziyi derinden bölmektedir. Sahil boyunca ayrıca yaklaşık elli bin ada vardır, ancak bunların sadece küçük bir kısmında insanlar yaşamaktadır. Bazı adaların anakaraya köprü veya tünel bağlantısı varken, diğer adaların sadece feribot bağlantısı vardır.

Norveç'i dolaşmak oldukça kolaydır. Toplu taşıma ağı oldukça gelişmiştir. Araba, otobüs, tren, gemi veya uçakla seyahat edebilirsiniz.

En norsk fjord med høye fjell på hver side. Foto
Fiyortlar. En uzun fiyortun adı Sognefjorden'dir ve 204 kilometre uzunluğundadır. En derin yeri 1308 metre derinliğindedir.
Fjellformasjoner med noen snødekte flekker. Foto
GettyImages Dağlar. Norveç'in yüz ölçümünün yaklaşık yüzde ellisi dağlık alanlardır. En yüksek dağ zirvesine Galdhøpiggen denir (deniz seviyesinden 2469 metre yüksekliktedir).
Trestammer står tett i tett i en grønn skog. Foto
Ormanlar. Norveç'in yüz ölçümünün yüzde otuz yedisi ormanlarla kaplıdır.
En eng med høyballer. Foto
GettyImages Tarlalar. Norveç'in yüz ölçümünün sadece yüzde üçü ekili arazidir.
En liten innsjø inne i en skog. Bildet er tatt ovenifra. Foto
Göller. Norveç'te 450.000 göl vardır. Bunlardan 18 tanesi 50 kilometrekareden büyüktür. En büyük gölün adı Mjøsa Gölü'dür.
En bred og kort foss i skogen. Foto
GettyImages Nehirler ve şelaleler. Norveç'te yaklaşık yirmi bin nehir vardır. En uzunu Glomma'dır ve altı yüz kilometreden uzundur. Şelaleler, Norveç'in elektrik üretimi için önemlidir.
Jostedalsbreen. En stor isbre med to menneskegrupper som går på isbreen. Foto
GettyImages Buzullar. Norveç'in en büyük buzuluna Jostedalsbreen denir. 487 kilometrekare büyüklüğündedir. Bazı yerlerde buzun kalınlığı 600 metre olabilir. Norveç'teki buzullar yıldan yılda daha fazla erimektedir.

Kaynak: SSB (Norveç İstatistik Kurumu)

Norveç'in arazisini keşfet

İklim

Bildet er tatt ovenfra. Vi kan se en bilvei som går gjennom en skog. Trærne er snødekte og det er snø på bakken. Foto
GettyImages

Norveç'te dört mevsim vardır: kış, ilkbahar, yaz ve sonbahar.

Norveç çok kuzeyde yer almaktadır. Bununla birlikte, buradaki iklim sanıldığından daha ılımandır. Bunun için Körfez Akıntısı'na teşekkür edebiliriz. Körfez Akıntısı, Güney Atlantik'ten Norveç kıyılarına büyük miktarda ısıtılmış su getirmektedir. Bu, buradaki sıcaklığın enleme göre daha yüksek olmasına neden olmaktadır.

İklim bölgeden bölgeye değişmektedir. Kıyı ve iç kesimler arasında da büyük iklim farklılıkları vardır. Kuzey Norveç'te kışlar uzun, soğuk ve karanlıktır. Yazlar ise kısadır, ancak gece yarısı güneşi nedeniyle aydınlık ve güzeldir. Güney Norveç'te kışın iç kesimlerde çok kar varken, kıyılarda az kar vardır. Güney Bölgesi'nde ve Doğu Bölgesi'nde yazlar genellikle güzel ve sıcaktır. Batı Bölgesi'nde bahar erken gelir. Batı Bölgesi'ne Doğu Bölgesi'nden daha fazla yağmur yağar. Sonbaharda tüm kıyı boyunca Batı Bölgesi'nden kuzeye doğru fırtınalar olabilir.

Norveç'te termometre 25 santigrat derece gösterdiğinde bunun sıcak olduğunu düşünürüz. Norveç'te ölçülen en yüksek sıcaklık artı 35,6 santigrat derecedir. 20 Haziran 1970'de Doğu Bölgesi'ndeki Nesbyen'de ölçülmüştür. Norveç'te ölçülen en düşük sıcaklık eksi 51,4 santigrat derecedir. 1 Ocak 1886'da Kuzey Norveç'teki Karasjok'ta ölçülmüştür.

termomter med rim. Foto
GettyImages

Birlikte konuşun

  • İyi tanıdığın bir ülkeyi tarif et: İklimi nasıldır? İnsanlar nerede yaşar? Doğa ve iklim, insanların orada nasıl yaşadığını nasıl etkiler?
  • İklimin bir ülkedeki çalışma hayatı ve toplumsal gelişme üzerinde herhangi bir etkisi olup olmadığını tartışın.
  • Norveç'in senin yaşadığın bölümünde iklim ve sıcaklık nasıl?
  • İklim, Norveç'teki yaşam için ne gibi imkanlar ve sınırlamalar oluşturmaktadır?

Büyükanne: Olamaz, günlerdir yağmur yağıyor. Sence bu daha ne kadar sürecek?

Anne: Bunu kestirmek kolay değil. Fakat radyodaki hava durumu tahmininde bu hafta sonu havanın düzeleceğini söylediler.

Kız: Siz de sürekli hava durumu hakkında konuşuyorsunuz!

Anne: Bütün Norveçliler hava durumu hakkında konuşmayı sever.

Norveçliler neden hava durumu hakkında konuşmayı severler?

Doğru cevabı seç

Norveç'te ulusal statüye sahip kaç resmi dilimiz vardır?

Doğru cevabı seç

Norveç'in en uzun nehrinin adı nedir?

Doğru cevabı seç

Norveç'te ölçülen en düşük sıcaklık nedir?

Doğru mu yanlış mı seç

İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?

Norveç'te devletin başı Kral Haakon'dur.
Norveç'te 5,5 milyon insan yaşamaktadır.
Norveç, İsveç, Finlandiya ve Danimarka ile komşudur.
Oslo'nun yaklaşık yedi yüz bin nüfusu vardır.
Norveç 15 ile bölünmüştür.

Doğru mu yanlış mı seç

İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?

Svalbard, Norveç'e ait bir takımadadır.
Norveç'te toplu taşıma ağı oldukça gelişmiştir.
Norveç'in yüzölçümünün yaklaşık yüzde ellisi dağ ve ovadır.
Norveç'te yaklaşık 450 göl vardır.
Norveç'te üç mevsim vardır: kış, yaz ve ilkbahar.

Doğru resmi seç

Hangi resim sonbaharı gösteriyor?