اوسنۍ ناروې
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Bruk det interaktive kartet til å snakke om hvilke land som er medlemmer av EU/EØS.
Utforskning
Snakk sammen
Trekk paralleller til deltakernes hjemland.
Norges distriktspolitikk har som målsetting at folk skal ha samme levekår uansett hvor i landet de bor. Samtidig ser vi at det er en fordel for ressursutnytting og effektivitet at folk bor tettere sammen. Kommunesammenslåinger er et eksempel på dette.
Stikkord til arbeiderbevegelsens og kvinnebevegelsens betydning: lover og regler som beskytter enkeltindividet, menneskers selvstendighet, muligheten til å leve i økonomisk trygghet, endringer i familiestruktur og familieliv
Norge er er ikke medlem av EU, men vi er medlem av EØS. Dette betyr i praksis at vi er en del av EU-systemet når det gjelder mange EU-lover og -avtaler.
Det er fremdeles en debatt i Norge om vi bør gå inn i EU og om vi bør trekke oss ut av EØS-samarbeidet. Ved to folkeavstemninger (1972 og 1994) stemte et knapt flertall av det norske folk nei til medlemsskap i EU.
Lenker
Tips til undervisninga
Bruk det interaktive kartet til å snakke om kva for land som er medlemar av EU/EØS.
Utforsking
Snakk saman
Dra parallellar til deltakarane sine heimland.
Distriktspolitikken i Noreg har som målsetjing at folk skal ha dei same levekåra uansett kvar i landet dei bur. Samstundes ser vi at det er ein fordel for ressursutnytting og effektivitet om folk bur tettare saman. Kommunesamanslåingar er eit døme på dette.
Stikkord til arbeidarrørsla og kvinnerørsla og kva desse rørslene har hatt å seie: lover og reglar som vernar einskildindividet, menneske sitt sjølvstende, moglegheita til å leve i økonomisk tryggleik, endringar i familiestruktur og familieliv
Noreg er ikkje medlem av EU, men vi er medlem av EØS. I praksis tyder dette at mange lover og avtalar i EU-systemet òg gjeld for oss.
Det blir framleis debattert i Noreg om vi bør gå inn i EU og om vi bør trekkje oss ut av EØS-samarbeidet. Vi har hatt to folkerøystingar om EU-medlemskap (i 1972 og 1994), og begge gongane stemde eit knapt fleirtal av det norske folket nei.
اوسنۍ ناروې
نن صبا ناروې یو عصري، ګڼ کلتوريزه هیواد دی. د ژوند لوړ معیار لري، او خلک یې د عصري ټیکنالوژۍ تر اغېز لاندې دي. ناروې په نړیوالو همکاریو کې هم برخه اخلي چې د ناروې پالیسي اغیزه کوي، لکه د ملګرو ملتونو، ناټو او EEA سازمانونو سره همکاري.
که موږ په ناڅاپي ډول له یو شخص څخه د هغه د هغو ارزښتونو په اړه وپوښتو چې نن د ناروې په ټولنه کې مهم دي، دوی شاید ځواب درکړي چې ځینې خورا مهم ارزښتونه مساوات او د خپل ژوند په اړه د پریکړې ازادي ده.
لکه په ډیری نورو هیوادونو او ټولنو کې، په ناروې کې هم ډیری قوانین شتون لري. قوانین تر یوې اندازې پورې د خلکو ترمینځ د مساواتو د اصولو پراساس تدوین شوي دي او خلکو ته ډېر حقوق ورکوي. موږ به لاندې یو څو لاملونه وګورو چې د ناروې سره په هغه ټولنه کې چې موږ یې نن پیژنو مرسته کړې. لویو سیاسي حرکتونو د اوسنۍ ناروې په پرمختګ کې مهم رول لوبولی دی. په ځانګړي ډول د کار غورځنګ او د ښځو غورځنګ چې خورا مهم بنسټونه دي.
د کارګر غورځنګ
په ناروې کې د کارګر غورځنګ په 17مې پیړۍ پورې اړه لري، خو دا غورځنګ د 1880 لسیزې راهیسې په صنعت کې د کارونو د ډیریدونکي شمیر سره ډېر منظم شو. دغه غورځنګ د 1900 لسیزې له پیل راهیسې په ټولنه کې ډیر نفوذ ترلاسه کړ. د کارګر غورځنګ هڅو د غوره کاري شرایطو پایله درلوده، لکه د کاري ساعتونو کمول، په کار ځای کې د خوندیتوب چارو ته وده ورکول، روغتیایي بیمه او د بیکاره خلکو لپاره د مالي ملاتړ حق. نن صبا، د ټولو کارمندانو نیمایي د سوداګرۍ د اتحادیې غړیتوب لري.
د ښځو غورځنګ
د ښځو غورځنګ په ټولنه کې د ښځو د حقونو او د نارینه وو او ښځو لپاره د مساوي فرصتونو لپاره مبارزه کړې. د ښځو غورځنګ له 1880مې لسیزې راپدېخوا په ناروې کې فعال و، او په ناروې کې میرمنو د 1913م کال په پیل کې د رایې ورکولو حق ترلاسه کړ.
د ښځو د حقونو لپاره مبارزه په 1970مه لسیزه کې یو ځل بیا سرعت وموند. له مېندوارۍ څخه د مخنیوي یا سقط جنین قانون په 1978 کې تصویب شو. د نورو شیانو ترڅنګ، دا قانون میرمنو ته دا حق ورکوي چې د 13 اونیو ماشوم سقط کړي. د طلاق حق، د زیږون کنټرول، اختیاري سقط او د میرمنو حق چې د خپل بدن په اړه پریکړه وکړي د میرمنو خوځښت لپاره مهمې مسلې دي.
نن ورځ، نارینه او ښځینه د تعلیم او کار، ملکیت او میراث، روغتیا پاملرنې او هوساینې په برخه کې، مساوي حقونه لري. د حقونو او امتیازاتو په ترلاسه کولو کې د شخص جنسیت رول نه لري. ځینې به بیا هم ووایي چې موږ بايد ډېر څه وکړو مخکې لدې چې په ځانګړي برخو کې بشپړ مساوات ترلاسه شي.
تېل
په 1960مه لسیزه کې، ډیری شرکتونو د ناروې په سمندغاړو کې د تيلو او ګازو د پلټنې لپاره علاقه وښوده. په لومړي ځل تیل په 1967م کال کې په شمالي سمندر کې وموندل شول، او ناروې له هغې وروسته د تیلو صنعت ته وده ورکړه. د تیلو صنعت د ناروې اقتصاد لپاره خورا مهم دی. لکه څنګه چې 50 کاله دمخه د بریښنا صنعت یو عامه شتمني وه، نن د تیلو سرچینې عامه ملکیت پاتې شوی. خصوصي شرکتونه کولی شي د محدود وخت لپاره حقونه ترلاسه کړي او په ټاکل شویو سیمو کې د تیلو سپړنه، برمه کول او تولید وکړي. نن ورځ، د تیلو صنعت په ناروې کې د بحث موضوع ده. خلک د طبیعت او چاپیریال لپاره د دې صنعت د پایلو په اړه موافق ندي.
یو بل سره مباحثه وکړئ
- له 1850م کال دمخه، 15 سلنه نفوس په ښارونو او بازارونو کې ژوند کاوه. په 1900م کال کې شاوخوا 35 سلنه نفوس په ښارګوټو اوښارونو کې ژوند کاوه، او نن ورځ د ناروې شاوخوا 80 سلنه نفوس په ښارونو او ښارګوټو کې ژوند کوي. آیا په هغو هېوادونو کې چې تاسو ژوند کوئ دغه شمېرې ورته والی لري؟
- د هغو خلکو په مثبتو او منفي اړخونو باندې بحث وکړئ چې له کلیوالي سیمو څخه ښارونو ته ځي.
- د اوسنۍ ناروې پراختیا لپاره د کارګر غورځنګ اهمیت په اړه په ګډه بحث وکړئ. ایا په نورو هغو هیوادونو کې چې تاسو یې پیژنئ ورته پرمختګونه شتون لري؟
- د اوسنيۍ ناروې د پراختیا په برخه کې د میرمنو د خوځښت د اهمیت په اړه بحث وکړئ. آیا په نورو هغو هیوادونو کې چې تاسو یې پیژنئ هم ورته پرمختګونه شتون لري؟
- په ناروې او دنړۍ په نورو هېوادونو کې د ښځو به اوسنیو او پخوانیو حقونو باندې بحث وکړئ.
- ایا دا حقیقت چې ناروې د EU غړی ندی د هیواد لپاره کوم اهمیت لري؟
- د 1960مې لسیزې په پای کې په شمالي بحر کې د تیلو او ګاز کشف ناروې یو بډایه هیواد ګرځولی. په هرصورت، وړیا زده کړه، وړیا یا تمويل شوي روغتیایي پاملرنه د امتیازاتو، د کاري ساعتونو کمول، روغتیایي بیمه او نور هغه موارد دي چې د تیلو تر کشف کیدو دمخه رامینځته شوي دي. د هغو ارزښتونو په اړه په ګډه بحث وکړئ چې د دې حقونو اساس جوړوي.
سم ځواب انتخاب کړئ
نن صبا د کارګرانو په اتحادیو کې د ناروې جي کارګرانو ونډه څومره ده؟
سم ځواب انتخاب کړئ
په شمالي سمندر کې څه وخت تېل کشف شول؟
سم ځواب انتخاب کړئ
د 1978 کال د جنینو د سقط قانون ښځو ته کوم حق ورکوي؟
صحیح او غلط انتخاب کړئ
جملې ولولئ. کومې صحیح او کومې غلطې دي؟
صحیح او غلط انتخاب کړئ
جملې ولولئ. کومې صحیح او کومې غلطې دي؟