Nước Na Uy hiện đại

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Bruk det interaktive kartet til å snakke om hvilke land som er medlemmer av EU/EØS.

Utforskning

Snakk sammen

Trekk paralleller til deltakernes hjemland.

Norges distriktspolitikk har som målsetting at folk skal ha samme levekår uansett hvor i landet de bor. Samtidig ser vi at det er en fordel for ressursutnytting og effektivitet at folk bor tettere sammen. Kommunesammenslåinger er et eksempel på dette.

Stikkord til arbeiderbevegelsens og kvinnebevegelsens betydning: lover og regler som beskytter enkeltindividet, menneskers selvstendighet, muligheten til å leve i økonomisk trygghet, endringer i familiestruktur og familieliv

Norge er er ikke medlem av EU, men vi er medlem av EØS. Dette betyr i praksis at vi er en del av EU-systemet når det gjelder mange EU-lover og -avtaler.
Det er fremdeles en debatt i Norge om vi bør gå inn i EU og om vi bør trekke oss ut av EØS-samarbeidet. Ved to folkeavstemninger (1972 og 1994) stemte et knapt flertall av det norske folk nei til medlemsskap i EU.

Tips til undervisninga

Bruk det interaktive kartet til å snakke om kva for land som er medlemar av EU/EØS.

Utforsking

Snakk saman

Dra parallellar til deltakarane sine heimland.

Distriktspolitikken i Noreg har som målsetjing at folk skal ha dei same levekåra uansett kvar i landet dei bur. Samstundes ser vi at det er ein fordel for ressursutnytting og effektivitet om folk bur tettare saman. Kommunesamanslåingar er eit døme på dette.

Stikkord til arbeidarrørsla og kvinnerørsla og kva desse rørslene har hatt å seie: lover og reglar som vernar einskildindividet, menneske sitt sjølvstende, moglegheita til å leve i økonomisk tryggleik, endringar i familiestruktur og familieliv

Noreg er ikkje medlem av EU, men vi er medlem av EØS. I praksis tyder dette at mange lover og avtalar i EU-systemet òg gjeld for oss.
Det blir framleis debattert i Noreg om vi bør gå inn i EU og om vi bør trekkje oss ut av EØS-samarbeidet. Vi har hatt to folkerøystingar om EU-medlemskap (i 1972 og 1994), og begge gongane stemde eit knapt fleirtal av det norske folket nei.

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Digitale ferdigheter
Muntlige ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på noen av de viktigste historiske hendelsene og prosessene som har dannet grunnlaget for framveksten av demokratiet i Norge  

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet

Nước Na Uy hiện đại

Illustrasjonsfoto.
GettyImages

Ngày nay Na Uy là một quốc gia hiện đại và đa văn hóa. Mức sống cao, công nghệ tiên tiến mang nét đặc trưng cho xã hội. Na Uy cũng tham gia vào hoạt động hợp tác quốc tế có ảnh hưởng đến chính trị Na Uy, trong đó có Liên Hiệp Quốc (FN), Liên minh Phòng thủ Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Khu vực Hợp tác Kinh tế Âu châu (EØS).

Nếu ta hỏi một người tình cờ về những giá trị nào là quan trọng trong xã hội Na Uy ngày nay, rẩt có thể họ sẽ trả lời rằng những giá trị quan trọng nhất là bình đẳng và tự do quyết định cuộc sống của chính mình.

Như ở hầu hết các quốc gia và xã hội khác, ở Na Uy có nhiều luật lệ. Các luật này phần lớn được dựa trên nguyên tắc bình đẳng giữa con người, và luật lệ đem lại cho người dân nhiều quyền lợi. Dưới đây, chúng ta sẽ xem xét kỹ hơn một vài yếu tố đã góp phần làm cho Na Uy trở thành xã hội mà chúng ta biết đến ngày nay. Các phong trào quần chúng rộng lớn đã có nhiều ý nghĩa đối với sự phát triển của nước Na Uy hiện đại. Đặc biệt phong trào lao động và phong trào phụ nữ là quan trọng.

Phong trào lao động

folkemengde og faner på Youngstorget 1. mai. Foto
NTB/Fredrik Hagen

Phong trào lao động ở Na Uy có nguồn gốc từ thế kỷ 17, nhưng trở nên có tổ chức hơn từ thập niên 1880 khi có thêm nhiều việc làm trong ngành công nghiệp. Từ đầu thế kỷ 20, phong trào có thêm nhiều ảnh hưởng. Phong trào lao động đã đấu tranh cho người lao động có điều kiện làm việc tốt hơn, trong đó có thời gian làm việc ngắn hơn, điều kiện an toàn tốt hơn tại nơi làm việc, bảo hiểm y tế và quyền được hỗ trợ tài chính khi thất nghiệp. Ngày nay, khoảng phân nửa số người lao động được tổ chức trong một công đoàn.

Phong trào phụ nữ

Phong trào phụ nữ đã đấu tranh cho các quyền lợi của phụ nữ trong xã hội và các cơ hội bình đẳng cho nam giới và phụ nữ. Ở Na Uy, phong trào phụ nữ hoạt động tích cực từ thập niên 1880, và ngay từ năm 1913, phụ nữ ở Na Uy đã được quyền bỏ phiếu.

Vào thập niên 1970, cuộc đấu tranh của phụ nữ đã khởi sắc trở lại. Năm 1978, luật gián đoạn việc mang thai (luật phá thai) có hiệu lực. Luật này cho phép người phụ nữ phá thai trước tuần thứ 13 của thai kỳ. Quyền ly hôn, quyền ngừa thai, quyền tự quyết định phá thai và quyền của người phụ nữ để tự quyết định về thân thể của mình là những việc quan trọng đối với phong trào phụ nữ.

Tog 8. mars med paroler. Foto
NTB/Lise Åserud

Ngày nay, phụ nữ và nam giới có quyền như nhau về học hành và việc làm, tài sản và thừa kế, thuốc men và sức khỏe tốt. Giới tính của một người không còn quyết định về những quyền lợi và cơ hội mà người ấy có. Dẫu vậy một số người cho rằng vẫn còn nhiều việc phải làm trước khi chúng ta có được sự bình đẳng hoàn toàn ở một số lĩnh vực.

Dầu mỏ

En oljerigg i havet. Foto.
GettyImages

Vào thập niên 1960, nhiều công ty muốn tìm kiếm dầu và khí đốt ngoài khơi bờ biển Na Uy. Năm 1967, dầu hỏa được tìm thấy lần đầu ở Bắc Hải, và từ đó Na Uy phát triển thành một quốc gia dầu mỏ. Điều này có nhiều ý nghĩa lớn đối với nền kinh tế Na Uy. Giống như với thủy điện 50 năm trước đó, các nguồn tài nguyên dầu mỏ cũng thuộc sở hữu của chính quyền. Các công ty tư nhân được phép mua quyền tìm kiếm, khoan và khai thác dầu trong những khu vực hạn chế và trong một khoảng thời gian có giới hạn. Hiện nay có sự tranh luận trong xã hội về ngành công nghiệp dầu mỏ. Không có sự thống nhất nào về những hậu quả của ngành công nghệ này đối với thiên nhiên và môi trường.

Cùng thảo luận

  • Trước năm 1850, 15% dân số cư ngụ ở các thành phố. Vào khoảng năm 1900, có 35% dân số sống ở các thành phố, và ngày nay khoảng 80% dân số sống ở các thành phố và thị trấn. Sự phát triển tương tự có xảy ra ở các nước khác mà bạn biết đến không?
  • Thảo luận về những mặt tích cực và tiêu cực khi người ta di chuyển từ miền quê lên các thành phố.
  • Cùng thảo luận về tầm quan trọng của phong trào lao động đối với sự phát triển của nước Na Uy hiện đại. Đã có sự phát triển tương tự ở các nước khác mà bạn biết đến không?
  • Cùng thảo luận về tầm quan trọng của phong trào phụ nữ đối với sự phát triển của nước Na Uy hiện đại. Đã có sự phát triển tương tự ở các nước khác mà bạn biết đến không?
  • Cùng thảo luận về các quyền lợi của phụ nữ tại Na Uy và các nơi khác trên thế giới trước đây và bây giờ.
  • Việc Na Uy không phải là thành viên của EU có ý nghĩa ảnh hưởng gì đến nước Na Uy không?
  • Những khám phá về dầu khí ở Biển Bắc vào cuối thập niên 1960 đã khiến Na Uy trở thành một quốc gia giàu có. Nhưng quyền được đi học miễn phí, chăm sóc sức khỏe miễn phí hoặc được tài trợ, ngày làm việc ngắn hơn, bảo hiểm y tế, v.v... đã có trước khi dầu mỏ được tìm thấy. Cùng thảo luận về các giá trị dùng làm nền tảng cho những quyết định này.
Kvinner i demonstrasjonstog. Foto.
GettyImages

Chọn câu trả lời đúng

Hiện nay tỷ lệ công nhân Na Uy được tổ chức trong công đoàn là bao nhiêu?

Chọn câu trả lời đúng

Dầu hỏa được tìm thấy ở Bắc Hải khi nào?

Chọn câu trả lời đúng

Luật phá thai năm 1978 đem lại quyền gì?

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Ngày nay, Na Uy là một quốc gia hiện đại, đa văn hóa với mức sống cao.
Luật pháp Na Uy phần lớn được dựa trên nguyên tắc bình đẳng giữa con người
Phong trào lao động trở thành có tổ chức hơn khi có thêm nhiều việc làm trong ngành công nghiệp.
Phong trào lao động đấu tranh cho các quyền lợi của chủ hãng xưởng.
Phong trào lao động đã tranh đấu cho những ngày làm việc dài hơn để công nhân có thể nhận được thêm tiền lương.

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Vào thập niên 1950, cuộc đấu tranh của phụ nữ đã khởi sắc.
Những vấn đề quan trọng đối với phong trào phụ nữ là quyền ly hôn, quyền ngừa thai, quyền tự quyết định phá thai.
Ngày nay, phụ nữ và nam giới có quyền như nhau về giáo dục và thừa kế.
Hầu hết mọi người đều đồng ý về ngành công nghiệp dầu mỏ và ngành này nên hoạt động như thế nào.
Dầu hỏa đã có tác động lớn đến nền kinh tế Na Uy.