کۆنترۆڵی نه‌رێنی کۆمەڵایەتی
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Snakk sammen
Det er foreldrene som har tatt valget om å flytte seg og familien til et nytt land og en ny kultur. Det er viktig å snakke om uunngåelige følger av dette. Barna vil vokse opp i et samfunn med kanskje helt andre verdier og normer enn det foreldrene er vant med. Nyankomne foreldre må tenke gjennom mulige konsekvenser av det valget de har tatt på vegne av barna og seg selv.
Det finnes minoritetsrådgivere på noen ungdomsskoler og på noen videregående skoler. Minoritetsrådgiverne har kompetanse på problemstillinger knyttet til negativ sosial kontroll, tvangsekteskap og æresrelatert vold, og samarbeider tett med skolens elevtjeneste. Minoritetsrådgiverne kan gi råd og veiledning til elevene.
Film/serie
Lenker
Tips til undervisninga
Snakk saman
Det er foreldra som har teke valet om å flytte seg sjølve og familien til eit nytt land og ein ny kultur. Det er viktig å snakke om dei uunngåelege følgjene av dette. Barna vil vekse opp i eit samfunn som kan ha heilt andre verdiar og normer enn dei foreldra er vane med. Foreldre som nyleg har kome til Noreg, må tenkje gjennom kva følgjer det valet dei har teke på vegner av barna og seg sjølve, kan få.
Det finst minoritetsrådgjevarar på nokre ungdomsskular og vidaregåande skular. Minoritetsrådgjevarane har kompetanse på problemstillingar som gjeld negativ sosial kontroll, tvangsekteskap og æresrelatert vald, og dei samarbeider tett med elevtenesta på skulen. Minoritetsrådgjevarane kan gje elevane råd og rettleiing.
Film/serie
کۆنترۆڵی نه‌رێنی کۆمەڵایەتی
کۆنترۆڵی کۆمەڵایەتی ئەو دەستەواژەیە کە دەربارەی چوارچێوەی هەڵسوکەوت و شێوازی ژیان لە دەوری هەر تاکێک بەکاردێت. بۆ نموونە دایک و باوکان لە ڕێگەی بەخێوکردنی منداڵەوە ئەو جۆرە چوارچێوانە لە دەوری ژیانی منداڵەکانیان دادەنێن و کۆمەڵگاش لە ڕێگەی یاسا نوسراو و نەنووسراوەكانه‌وه سنوور بۆ ڕەفتاری قبوڵکراو دادەنێت.
هەندێ جار لەوانەیە منداڵ، گەنج یان گەورەساڵ وا بزانن کە ئەو یاسایانەی کە خێزانی نزیکی ئه‌وان دایانناوه زۆر توندن. یاسا به‌م جۆره بە نادروستی و کۆنتڕۆڵی کۆمەڵایەتی سه‌لبی هەستی پێدەکرێت. ئەو چوارچێوەیانەی کە دایک و باوکان یان له پەیوەندیە نزیکەکانی تردا دانراون، لەوانەیە لە دژایه‌تی دابێت لەگەڵ چوارچێوەکانی کۆمەڵگا یان بە پێچەوانەوە وەک سروشتی ببینرێت. کۆنترۆڵی کۆمەڵایەتی نەرێنی دەتوانێت تاک لە ئازادی تاکەکەسی و مافی ژیانێکی سەربەخۆ بێ بەش بکات. کۆنتڕۆڵی کۆمەڵایەتی نەرێنی دەتوانێت ڕێگە لە منداڵ و گەنجان بگرێت بۆ ئه‌وه‌ی تێکەڵی کۆمەڵگای نۆڕوێژی بن.
پێكه‌وه قسان بكه‌ن
مێرهێت تەمەنی 14 ساڵە و ده‌رواته قوتابخانەی ناوەندی. کاتێک ئه‌و مناڵ بوو ژیانێکی ئازادی هه‌بو و دایک و باوکی سنورێکی کەمیان بۆ داده‌نا. ئێستا ئەو گەیشتۆتە تەمەنی بالقبوون و هەست دەکا دایک و باوکی زۆر له‌گه‌ڵی توندتر بوونه. ئەو ڕێگەی پێ نادرێت لەگەڵ هاوڕێکان بچێتە ماڵەوە، و دەبێت دوای قوتابخانە ڕاستەوخۆ بچێتە ماڵەوە. ئەو ناچار بووه یاری تۆپی دەستی ڕابگرێت چونکە باوکی حەزی لە جلی کورت نییە بۆ کاتی یاری کردن. هەموو شەوێک، دایکی تەلەفۆنەکەی دەپشکنێت بۆ ئەوەی بزانێ لەگەڵ کێ قسەی کردووە یا خود پەیامی بۆ ناردووە.
براکەی دوو ساڵ گەورەترە. ئه‌وان له‌گه‌ڵ ئه‌و زۆر توند نین. مێرهێت خەمبارە و پێی وایە دایک و باوکی متمانەیان به‌و نەماوه. ئایا ئەوان بەڕاستی وا بیردەکەنەوە کە ئەگەر ئەوان هەموو کات چاودێری نەکەن ئەو کارێکی هەڵە دەکات؟
باسی بارودۆخی مێرهێت بکەن.
- دایک و باوکی ئه‌و چۆن بیردەکەنەوە؟
- ئەنجامەکانی ئەم جۆرە کۆنترۆڵە چی دەبێت؟
- چۆن مێرهێت و دایک و باوکی ژیانی ڕۆژانەی باشتریان دەبێت؟
دوو ساڵ دواتر:
مێرهێت دەستی بە قوتابخانەی دواناوه‌ندی کردووە. ژیانی ئەو قورستر بووە. ئەو هەست بە جیاوازییەکی گەورە لە نێوان ژیانی ڕۆژانەی خۆی و ژیانی ڕۆژانەی هاوڕێکانی نۆڕوێژی له قوتابخانە دەکات. کیژەکانی-تر لە پۆلەکە زۆربەی کات دوای قوتابخانە کۆدەبنەوە و کاری خۆش دەکەن. ئەوان شەوانی هەینی لەگەڵ یەکتر بەسەر دەبەن و باس لە مۆد و کوڕان دەکەن. مێرهێت لە ژینگەی نۆڕوێژدا زیاتر و زیاتر هەست بە بەلاوەبوون دەکات. هەرچەندە ئەو خێزانەکەی خۆش دەوێت، بەڵام هەست بە کۆنتڕۆڵ و زیندانی بوون دەکات. ئەو بیستو یه‌تی کە ڕاوێژکارێکی که‌مینه نه‌ته‌وه‌یه‌كان لە قوتابخانە هەیە. ئایا ئەو ده‌وێرێ لەگەڵ ئەو قسە بکات؟
- تۆ چ ئامۆژگاریەک بە مێرهەت دەکەیت؟
وه‌ڵامی ڕاست هه‌ڵبژیره
کۆنتڕۆڵی کۆمەڵایەتی چییە؟
وه‌ڵامی ڕاست هه‌ڵبژیره
کۆنتڕۆڵی کۆمەڵایەتی نەرێنی چییە؟
ئەم ڕستەیە پڕ کەوە
کاتێک كه‌سانێک وا بیر دەکەنەوە کە ئەو یاسایانەی لەلایەن بنەماڵەکەیەوە دانراون زۆر توندن، ده توانن ...
ئەم ڕستەیە پڕ کەوە
کۆنترۆڵی کۆمەڵایەتی نەرێنی دەتوانێت ...
ڕاست یا هەڵە هه‌ڵیبژێره
ئه‌م ووتانه بخوێنه‌وه. كامه‌یان ڕاستن؟ كامه‌یان هه‌ڵه‌ن؟