Mesjeta dhe Bashkimi
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Snakk sammen
Læreren må kjenne til historien i deltakernes hjemland.
Når man snakker om svartedauden, vil det sannsynligvis være nærliggende å snakke om covid-19 og hvordan denne smitten har gått verden rundt. Man kan også snakke om samarbeid om vaksiner og tiltak på tvers av land.
Hent gjerne inn stoff fra leksjonen om religion og religionsfrihet.
Dersom det passer, kan man trekke paralleller til politikk og konflikter i deltakernes hjemland. Hvordan reagerer mennesker på at fremmede makter tar kontrollen i landet?
Lenker
Tips til undervisninga
Snakk saman
Læraren må kjenne til historia til deltakarane sine heimland.
Når ein snakkar om svartedauden, vil det sannsynlegvis vere nærliggjande å snakke om covid-19 og korleis denne smitta har gått verda rundt. Ein kan òg snakke om samarbeid om vaksinar og ulike tiltak på tvers av land.
Hent gjerne inn stoff frå leksjonen om religion og religionsfridom.
Dersom det passar, kan ein dra parallellar til politikk og konfliktar i heimlanda til deltakarane. Korleis reagerer menneske på at framande makter tek kontrollen i landet?
Mesjeta dhe Bashkimi
Krishtërimi vjen në Norvegji
Krishtërimi ishte feja kryesore në jug të Evropës shumë kohë para se të vinte në Norvegji. Kur Olav Haraldsson u vra në betejën e Stiklestad në 1030, djali i tij kërkoi ndihmën e kishës për ta shpallur babanë shenjtor. Gjithnjë e më shumë fermerë dhe prijës të fuqishëm adoptuan gradualisht Krishtërimin. Kur ata që ishin në pushtet kaluan tek besimi i ri, shumë njerëz të zakonshëm ndoqën shembullin. Kisha shumë shpejti pati një fuqi të madhe. Njerëzit paguanin taksë për kishën dhe shumë prej tyre i dhanë tokën që kishin. Feja zuri një vend të rëndësishëm në jetën e njerëzve të zakonshëm.
Vdekja e Zezë
Popullsia e Norvegjisë u rrit nga 150,000 në rreth 400,000 në vitet 1000 deri 1300 pas Krishtit, pavarësisht përhapjes së vdekjeve dhe sëmundjeve. Rreth gjysma e fëmijëve vdiqën para ditëlindjes së tyre të parë dhe shumë gra vdiqën gjatë lindjes.
Një pandemi shpërtheu në mesin e shekullit të 14-të. Kjo pandemi u quajt Vdekja e Zezë sepse ata që u prekën nga sëmundja zhvilluan abscese të mëdha me ngjyrë blu të errët në të zezë në trup. Shumica e atyre që u prekën humbën jetën brenda pak ditësh. Rreth 75 deri 200 milionë njerëz besohet se kanë vdekur gjatë pandemisë në të gjithë botën. Rreth gjysma e popullsisë së Evropës ndërroi jetë. Një e treta e popullsisë së Norvegjisë ndërroi jetë nga sëmundja gjithashtu.
Fuqia në duart e kishës, mbretit dhe fisnikërisë
Shumica e njerëzve ishin fermerë gjatë Mesjetës. Gjatë Epokës së Vikingëve, shumica e fermerëve kishin në pronësi fermën dhe tokën e tyre, por tani shumica e fermerëve duhej të paguanin taksë për kishën, mbretin dhe fisnikët. Kushdo që nuk ishte në gjendje të paguante këto taksa, duhej të hiqte dorë nga toka. Kjo do të thoshte që kisha, mbreti dhe fisnikëria u bënë gjithmonë e më të pasur, ndërsa njerëzit e zakonshëm u bënë gjithmonë e më të varfër.
Qytetet e para në Norvegji u themeluan gjatë kësaj periudhe. Qytetet më të mëdha ishin Bergen (Bjørgvin), Trondheim (Nidaros), Oslo, Stavanger dhe Tønsberg.
Bashkimi
Ndikimi danez mbi Norvegjinë u rrit gjatë shekullit të 14-të dhe Norvegjia ishte e bashkuar me Danimarkën dhe Suedinë nga viti 1397. Ky bashkim kishte një mbret. Suedia më vonë u shkëput nga bashkimi, por bashkimi mes Danimarkës dhe Norvegjisë zgjati deri në vitin 1814. Bashkimi u sundua nga Danimarka. Kryeqyteti danez Kopenhagen ishte qendra kulturore e bashkimit dhe norvegjezët lexonin dhe shkruanin gjuhën daneze. Fermerët norvegjezë i paguanin taksa mbretit në Kopenhagen dhe norvegjezët shkonin atje për të studiuar.
Protestantizmi
Një rebelim fetar filloi në 1517. Murgu gjerman Martin Luter sfidoi fuqinë e Kishës Katolike. Gjithnjë e më shumë njerëz filluan të mbështesin Martin Luterin. Ata u quajtën protestantë sepse protestuan. Një numër mbretërish në Evropën Veriore gjithashtu mbështetën Martin Luterin. Mbreti danez u bë protestanti. Protestantizmi ishte feja shtetërore në Norvegji deri në vitin 2012 kur sistemi kishtar shtetëror u ndërpre.
Diskutoni së bashku
- Si ka qenë kjo periudhë historike në vendin tuaj?
- A e preku Vdekja e Zezë vendin tuaj?
- A shihni ndonjë paralele me kohën tonë?
- Feja zuri një vend të madh në jetën e njerëzve. Kisha kishte shumë fuqi. Si mendoni se ndikoi kjo tek njerëzit? Cila është situata sot?
- Si mendoni se ndikoi bashkimi me Danimarkën tek njerëzit në Norvegji dhe tek zhvillimi i shoqërisë norvegjeze?
Zgjidhni përgjigjen e saktë
Sa përqind e popullsisë norvegjeze vdiq gjatë Vdekjes së Zezë?
Zgjidhni përgjigjen e saktë
Në cilin vit iu bashkua Norvegjia bashkimit me Suedinë dhe Danimarkën?
Zgjidhni përgjigjen e saktë
Për çfarë kundërshtoi murgu gjerman Martin Luter në fillim të shekullit të 16-të?
Zgjidhni e saktë ose e gabuar
Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?
Zgjidhni e saktë ose e gabuar
Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?