Samane

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Læreren kan gjerne finne fram stoff om ulike urbefolkninger/nasjonale minoriteter rundt om i verden og snakke om hvor ulikt disse har blitt behandlet. Dersom det finnes en urbefolkning i deltakernes hjemland, kan man sammenlikne.

Utforsk

Utforsk kartet med samenes utbredelse sammen.

Bok

«Derfor må du vite at jeg er same» av Ella Marie Hætta Isaksen og Randi Helene Svendsen, Cappelen Damm 2021

Tips til undervisninga

Læraren kan gjerne finne fram til litt stoff om urfolk/nasjonale minoritetar rundt om i verda og snakke om kor ulikt desse gruppene har blitt handsama. Dersom det finst urfolk i heimlanda til deltakarane, kan ein samanlikne.

Bok

«Derfor må du vite at jeg er same» av Ella Marie Hætta Isaksen og Randi Helene Svendsen, Cappelen Damm 2021

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på mangfold i Norge med vekt på ulike familieformer, levesett, boformer og folkegrupper, inkludert det samiske urfolket

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Utforsking

Samane

Samane er urfolket i Noreg. Samane bur i fire land: Noreg, Sverige, Finland og Russland. Samane er den eldste folkegruppa i Noreg, og det finst fleire samiske språk. Dei samiske språka er heilt ulike norsk. Det er ikkje mogleg for ein person som berre snakkar norsk, å forstå samisk. I dag kan nesten alle dei norske samane snakke norsk. Mange snakkar òg samisk.

Samisk reinflokk. Snøskuter. Foto
NTB/Øyvind Nordahl Næss Tradisjonelt har samane levd av jakt, fangst og fiske, og mange av dei eig framleis reinsdyr. No lever dei fleste samane på same måten som andre nordmenn, men dei har òg teke vare på sin eigen kultur og tradisjonane sine.

Nasjonaldagen til samane er 6. februar. Då blir det samiske flagget heist over heile landet. Samane har folkedrakter som blir kalla for kufter. Samane brukar framleis kufta ved spesielle høve, til dømes i bryllaup. Nokre brukar òg kufta til kvardags.

For om lag hundre og femti år sidan prøvde nordmennene å gjere samane «norske». Barna måtte gå på norsk skule, og dei fekk ikkje lære samisk. I 1959 blei det igjen tillate å bruke samisk språk i skulen. Ei lov frå 1902 sa at berre norske statsborgarar som kunne snakke, lese og skrive norsk, kunne kjøpe jord. Denne lova gjaldt heilt fram til 1965. I dag er situasjonen heilt annleis. I 1989 blei Sametinget opna. Sametinget jobbar for rettane til samane i Noreg, særleg når det gjeld kultur og utdanning. Det er val til Sametinget kvart fjerde år.

Denis Caviglia Sametinget

Snakk saman

  • Finst det eit urfolk i heimlandet ditt? Korleis er livssituasjonen deira?
  • Snakk om situasjonen til ulike minoritetsfolk.
Utstyr laget av reinskinn. Foto.
GettyImages

Vel rett svar.

Kva for land bur samane i?

Vel rett svar.

Kva har samane tradisjonelt levd av?

Vel rett svar.

Ei lov frå 1902 sa at berre norske statsborgarar som kunne snakke, lese og skrive norsk, kunne kjøpe jord. Når blei denne lova oppheva?

Vel rett eller gale.

Les påstandane. Kva er rett? Kva er gale?

Nasjonaldagen til samane er 6. februar.
Om ein forstår norsk, forstår ein òg samisk.
Den samiske folkedrakta heiter bunad.
Tidlegare måtte samiske barn gå på norsk skule, og dei fekk ikkje lære samisk.
Sametinget jobbar for rettane til samane i Noreg.

Vel rett eller gale.

Les påstandane. Kva er rett? Kva er gale?

Samane er den eldste folkegruppa i Noreg.
Veldig få samar kan snakke norsk.
Mange samar eig reinsdyr.
Det blei ikkje tillate å bruke samisk i skulen før 1959.
Det er val til Sametinget annakvart år.