ኖርዌይ በፊት እና አሁን forward-chevron ኖርዌይ ይቺ ናት forward-chevron የሳሚ ሕዝቦች

የሳሚ ሕዝቦች

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Læreren kan gjerne finne fram stoff om ulike urbefolkninger/nasjonale minoriteter rundt om i verden og snakke om hvor ulikt disse har blitt behandlet. Dersom det finnes en urbefolkning i deltakernes hjemland, kan man sammenlikne.

Utforsk

Utforsk kartet med samenes utbredelse sammen.

Bok

«Derfor må du vite at jeg er same» av Ella Marie Hætta Isaksen og Randi Helene Svendsen, Cappelen Damm 2021

Film

Lenker

Tips til undervisninga

Læraren kan gjerne finne fram til litt stoff om urfolk/nasjonale minoritetar rundt om i verda og snakke om kor ulikt desse gruppene har blitt handsama. Dersom det finst urfolk i heimlanda til deltakarane, kan ein samanlikne.

Bok

«Derfor må du vite at jeg er same» av Ella Marie Hætta Isaksen og Randi Helene Svendsen, Cappelen Damm 2021

Film

Lenkjer

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på mangfold i Norge med vekt på ulike familieformer, levesett, boformer og folkegrupper, inkludert det samiske urfolket

Kjerneelement

Demokratiforståelse og deltakelse

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Utforsking

የሳሚ ሕዝቦች

ሳሚዎች የኖርዌይ ቀደምት ነዋሪዎች ናቸው፡፡ ሳሚዎች በአራት የተለያዩ አገራት ይኖራሉ፡ በኖርዌይ፣ ስዊድን፣ ፊንላንድና፣ ራሺያ፡፡ ሳሚዎች በኖርዌይ ከሚኖሩ ሕዝቦች ሁሉ ቀደምቶቹ ናቸው፣ እንዲሁም የተለያዩ አይነት የሳሚ ቋንቋዎች አሉ። የሳሚዎች ቋንቋ ከኖርዌጃውያን ቋንቋ ፈጽሞ የተለየ ነው። የኖርዌጃውያንን ቋንቋ ብቻ የሚችል ሰው ሳሚዎችን ሊረዳቸው አይችልም። በኖርዌይ የሚኖሩት ሁሉም ሳሚዎች የኖርዌይን ቋንቋ በሚገባ የሚችሉ ናቸው። ብዙዎችም የሳሚን ቋንቋ ይናገራሉ።

Samisk reinflokk. Snøskuter. Foto
NTB/Øyvind Nordahl Næss ሳሚዎች በባህላቸው ኑሮአቸውን የሚደግፉት በአደን፣ ትላልቅ እንስሳት በማጥመድ እና አሳ በማጥመድ፣ ስለሆነም ብዙዎች ሳሚዎች አጋዘኖች ኣሉዋቸው። አብዛኛዎቹ ሳሚዎች ዛሬ ላይ እንደማንኛውም ኖርዌያዊ አይነት ኑሮ ይኖራሉ ነገር ግን ባሕልና ልማዳቸውንም አሁንም አጥብቀው እንደያዙ ናቸው፡፡

የሳሚዎች ብሔራዊ ቀን የካቲት 6 ነው። በዕለቱ፡የሳሚዎች ባንዲራ በመላው ኖርዌይ ይውለበለባል፡፡ ሳሚዎች ኮፍቴ የሚባል ብሔራዊ አልባሳት አላቸው። ሳሚዎች አሁንም ይህንን ልብስ የሚለብሱት እንደ ሰርግ ባሉ ልዩ ዝግጅቶች ላይ ነው። አንዳንድ ሳሚዎቸም ይህንን ልብስ ለዕለት ተዕለት ጉዳዮች ይለብሱታል፡፡

ኖርዌጃውያን ከ150 አመታት በፊት ሳሚዎችን ሙሉ በሙሉ ኖሮውጃውያን ለማድረግ ጥረት አድርገው ነበር፡፡ የሳሚዎች ልጆች ወደ ኖርዌጃውያን ትምህርት ቤቶች እንዲሄዱ ይገደዱ ነበር፣ የሳሚ ቋንቋም እንዲማሩ አይፈቀድላቸውም ነበር። በ1959 ዓ.ም ግን ሳሚዎች በትምህርት ቤቶች ውስጥ የራሳቸውን ቋንቋ እንዲጠቀሙ ፈቃድ አገኙ። በ1902 ዓ.ም የወጣው ሕግ፡ በኖርዌይ ውስጥ መሬት መግዛት የሚችለው የኖርዌይን ቋንቋ የሚናገር፣ የሚያነብና፣ የሚጽፍ ሰው ብቻ ነው የሚል ነበር። ይህ አሰራርም እስከ 1965 ዓ.ም ድረስ ቀጥሎ ነበር። አሁን ያለው ሁኔታ ግን ከዚህ የተለየ ነው። የሳሚዎች ፓርላማ በ1989 ዓ.ም. ተመሰረተ። የሳሚዎች ፓርላማ የሳሚዎችን መብት፡ በተለይ ደግሞ ከባሕልና ከትምህርት አንጻር መሆኑን ያረጋግጣል። ሳሚዎችን የሚወክሉ የፓርላማ አባላት በየአራት አመቱ ይመረጣሉ።

Denis Caviglia የሳሚ ፓርላማ

ኣብራችሁ ተወያዩ

  • በትውልድ አገራችሁ ቀደምት ነዋሪዎች አሉን? አኗኗራቸውስ ምን ይመስላል?
  • እስቲ ስለተለያዩ አናሳ ሕዝቦች ሁኔታ ተነጋገሩ፡፡
Utstyr laget av reinskinn. Foto.
GettyImages

ትክክለኛውን መልስ ይምረጡ

ሳሚዎች የሚኖሩባቸው አገራት እነማን ናቸው?

ትክክለኛውን መልስ ይምረጡ

ሳሚዎች በባሕላቸው ለመኖር የሚሰሩት ስራ ምንድነው ?

ትክክለኛውን መልስ ይምረጡ

ከ1902 ጀምሮ የወጣው ሕግ የኖርዌይ ዜጋ የሆነ አና ኖርዌይን ቋንቋ መናገር ፣ማንበብ ፣ እና መጻፍ የሚችሉ የኖርዌይ ዜጎች ብቻ መሬት መግዛት ይችላሉ የሚል ሕግ ወጥቷል ፡፡ ይህ ሕግ በይፋ የታወጀው መቼ ነበር?

ትክክል ወይም ስህተት የሆነውን ይምረጡ

መግለጫዎቹን ያንብቡ። ትክክል የትኛው ነው? ስህተት የትኛው ነው?

የሳሚዎች ብሔራዊ ቀን ጥቅምት 6 ነው፡፡
ኖርዌያጅውያንን ቋንቋ መረዳት ከቻላችሁ፡ የሳሚዎችንም ቋንቋ መረዳት ትችላላችሁ፡፡
የሳሚዎች ብሔራዊ አለባበሳ ቡናድ ይባላል፡፡
የሳሚ ልጆች ወደ ኖርዌጅያውያን ትምህርት ቤት መሄድ የሚፈቀድላቸው ሲሆን የሳሚን ቋንቋ ግን መማር አይፈቀድላቸውም፡፡
የሳሚዎች ፓርላማ በኖርዌይ ያሉትን የሳሚዎችን መብት የሚያስከብር ነው፡፡

ትክክል ወይም ስህተት የሆነውን ይምረጡ

መግለጫዎቹን ያንብቡ፡፡ ትክክል የትኛው ነው? ስህተት የትኛው ነው?

ሳሚዎች በኖርዌይ ውስጥ ከሁሉምደ ቀደምት ከሆኑት ሕዝቦች መካከል ናቸው፡፡
የኖርዌጅያውያንን ቋንቋ የሚናገሩት ጥቂት ሳሚዎች ብቻ ናቸው፡
ብዙዎቹ ሳሚዎች አጋዘን አላቸው፡፡
እስከ 1959 ዓ.ም. ድረስ የሳሚዎችን ቋንቋ በትምህርት ቤቶች ውስጥ መጠቀም አይቻልም፡፡
የሳሚ ፓርላማ አባላት የሚመረጡት በየሁለት አመቱ ነው፡፡