Thế chiến thứ nhất và thế chiến thứ hai
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Snakk sammen
Stikkord til spørsmålet om lover for arbeiderne: arbeiderbevegelsen, fagforeninger, fokus på menneskerettigheter og menneskeverd
Det finnes internasjonale avtaler for hva som er lov og ikke lov i krigføring, bl. a. behandling av krigsfanger. Ha gjerne fokus på hvordan et land kan bygges opp etter en krig med vekt på oppbyggingen av Norge etter andre verdenskrig.
I noen kriger kjemper man ikke bare mot en ytre fiende. Det kan være interne konflikter som fører til krigshandlinger (borgerkrig). Læreren kjenner til gruppen sin og må ta kunnskap om deltakernes bakgrunn med når undervisningen planlegges. Det kan sitte deltakere som representerer ulike sider i klasserommet.
Kjenner deltakerne til «Quisling» som begrep i ulike språk? I så tilfelle, snakk om opprinnelsen til begrepet.
Podkast
Lenker
- Norsk vannkraftshistorie på 5 minutter, regjeringen.no
- Om 8-timersdagen, snl.no
- Kvinners stemmerett, stortinget.no
- Norge 1914–1900, norgeshistorie.no
- Norge under 2. verdenskrigen, norgeshistorie.no
- Norge under 2. verdenskrig, snl.no
- Tvangsevakuering og overvintring i Nord-Norge, norgeshistorie.no
- De norske jødenes skjebne, hlsenteret.no
Tips til undervisninga
Snakk saman
Stikkord til spørsmålet om lover for arbeidarar: arbeidarrørsla, fagforeiningar, fokus på menneskerettar og menneskeverd
Det finst internasjonale avtalar om kva som er lov og ikkje lov i krig, mellom anna når det gjeld korleis krigsfangar skal handsamast. Ha gjerne meir fokus på korleis eit land kan byggjast opp att etter krig, med vekt på oppbygginga av Noreg etter andre verdskrigen.
I nokre krigar kjempar ein ikkje berre mot ein ytre fiende. Interne konfliktar kan òg føre til krigshandlingar (borgarkrig). Læraren kjenner gruppa si og må ta omsyn til deltakarane sin bakgrunn når undervisninga blir planlagd. Det kan sitje deltakarar som representerer ulike sider i ein konflikt, i klasserommet.
Kjenner deltakarane til Quisling som eit omgrep i ulike språk? Dersom det er kjent, snakk om opphavet til omgrepet.
Podkast
Lenkjer
- Norsk vannkrafthistorie på 5 minutter, regjeringen.no
- Om åttetimarsdagen, snl.no
- Stemmerett for kvinner, stortinget.no
- Noreg 1914–1900, norgeshistorie.no
- Noreg under andre verdskrigen, norgeshistorie.no
- Norge under andre verdenskrig, snl.no
- Tvangsevakuering og overvintring i Nord-Noreg, norgeshistorie.no
- De norske jødenes skjebne, hlsenteret.no
Thế chiến thứ nhất và thế chiến thứ hai
Năm 1905, Na Uy lại trở thành một quốc gia độc lập. Một kỷ nguyên mới bắt đầu. Vào đầu thế kỷ 20, dân số gia tăng, các thành phố có thêm dân cư và ngành công nghiệp phát triển.
Na Uy có nhiều thác nước, và vào cuối thế kỷ 19, ở Na Uy người ta bắt đầu tạo ra điện từ thủy năng. Nhiều nhà máy được thành lập và nhu cầu cần nhân lực lao động thêm lớn hơn. Nhiều người di chuyển đến thành phố. Nhiều ngôi nhà có điện, thành phố có đèn đường, và một vài thành phố có xe chạy bằng điện. Nhiều chiếc tàu có động cơ diesel và có thể di chuyển xa hơn, nhanh hơn. Những chiếc xe hơi đầu tiên về đến Na Uy.
Một luật riêng bảo đảm để cho các tư nhân xây dựng các nhà máy thủy điện, trong khi chính nguồn tài nguyên thủy năng vẫn thuộc sở hữu của chính quyền.
Quốc hội có nhiều việc phải làm. Các công đoàn mong muốn điều kiện làm việc của người lao động được cải thiện và gây áp lực để có những thay đổi. Quốc hội đã phê chuẩn hàng loạt luật lệ. Họ quyết định là không ai làm việc quá 10 giờ mỗi ngày. Năm 1919, giờ làm việc được đổi thành 8 giờ. Tất cả những người lao động đều được hưởng trợ cấp ốm đau. Điều này nghĩa là họ sẽ nhận được tiền từ nhà nước khi họ bị bịnh.
Từ năm 1898, đàn ông trên 25 tuổi có quyền bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử quốc hội, và từ năm 1913 phụ nữ trên 25 tuổi cũng nhận được quyền này.
Thế chiến thứ nhất
Trong những năm 1914-1918, thế chiến thứ nhất hoành hành ở châu Âu. Na Uy không tham gia tích cực vào cuộc chiến này, nhưng những hậu quả kinh tế cũng thấy rõ ở đất nước này. Trong thời kỳ chiến tranh, đã xảy ra sự thiếu hụt hàng hóa như ngũ cốc, cà phê và đường, và chính quyền đã áp dụng việc phân phối theo khẩu phần các loại hàng hóa này.
Thời kỳ giữa các cuộc chiến
Chúng ta gọi thời kỳ giữa thế chiến thứ nhất và thế chiến thứ hai là thời kỳ giữa các cuộc chiến. Ở Na Uy có cuộc khủng hoảng kinh tế, giống như ở nhiều nơi trên thế giới, gần như trong suốt thời kỳ này. Nhiều người bị thất nghiệp.
Thế chiến thứ hai
Thế chiến thứ hai bắt đầu vào tháng 09.1939 khi Đức xâm lược Ba Lan. Na Uy bị quân Đức chiếm đóng vào ngày 09.04.1940. Tình hình chiến sự ở Na Uy chỉ kéo dài vài tuần trước khi Na Uy đầu hàng. Nhà vua và chính phủ trốn sang Anh quốc và tiếp tục cuộc đấu tranh cho một nước Na Uy tự do tại đó. Na Uy được cai trị bởi một chính phủ thân Đức, không được bầu cử cách dân chủ do Vidkun Quisling lãnh đạo.
Dù không có nhiều trận đánh xảy ra trực tiếp trên đất Na Uy, nhưng nhiều nhóm kháng chiến thực hiện việc phá hoại, xuất bản báo chí bất hợp pháp và tổ chức bất tuân dân sự và phản kháng thụ động chống lại quyền lực xâm chiếm của người Đức. Nhiều người tham gia vào các nhóm kháng chiến đã phải trốn ra nước ngoài. Khoảng 50.000 người Na Uy lánh nạn sang Thụy Điển trong chiến tranh. Nhiều người đã chấp nhận rủi ro để giúp đỡ người khác.
Ở miền Bắc Na Uy, nhiều người đã thiệt mạng, và phần lớn Finnmark và phía Bắc Troms đã trở thành đổ nát sau khi quân Đức di tản khỏi khu vực này. Theo lệnh của Hitler, hầu hết các tòa nhà và cơ sở hạ tầng đã bị đốt cháy.
Dần dần, quân Đức đã thua trên nhiều mặt trận và vào tháng 05.1945, họ phải đầu hàng. Tổng cộng, có hơn 10.000 người Na Uy đã chết do hậu quả của cuộc chiến này.
Trước chiến tranh, Na Uy có khoảng 2.100 người gốc Do Thái. Trong số này có 773 người đã bị đưa đến các trại tập trung, và chỉ còn 38 người sống sót, trở về Na Uy sau chiến tranh.
Cùng thảo luận
- Theo bạn nghĩ, tại sao Quốc hội lại phê chuẩn các luật lệ giúp cho cuộc sống của người lao động được dễ dàng hơn?
- Thế chiến thứ nhất và thế chiến thứ hai diễn ra như thế nào trên quê hương của bạn?
- Cùng thảo luận về chiến tranh tác động đến xã hội và con người cư ngụ ở đó như thế nào. Nhân quyền được bảo vệ ra sao khi có chiến tranh?
Chọn câu trả lời đúng
Khi nào phụ nữ được quyền bỏ phiếu ở Na Uy?
Chọn câu trả lời đúng
Thời kỳ giữa các cuộc chiến là lúc nào?
Chọn câu trả lời đúng
Khi nào quân Đức chiếm Na Uy?
Chọn đúng hay sai
Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?
Chọn đúng hay sai
Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?
Nhấn vào hình này
Nhấn vào đúng thời kỳ trong dòng thời gian. Thế chiến thứ hai diễn ra khi nào?