Tài chính cá nhân

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Snakk sammen

Eksempler på inntekter: lønn, barnetrygd, pensjon
Eksemplerpå utgifter: boutgifter, strøm, transport, mat, fritidsaktiviteter, klær, reparasjoner, møbler, reiser

For å spare kan man f. eks. redusere forbruket eller kjøpe klær, utstyr og møbler brukt. Barna kan arve klær. En kan spare på strømmen (slå av lyset, redusere innetemperatur), sykle eller gå istedenfor å bruke bil, handle på tilbud og handle matvarer planlagt og sjelden.

Tips til undervisninga

Snakk saman

Døme på inntekter: løn, barnetrygd, pensjon
Døme på utgifter: buutgifter, straum, transport, mat, fritidsaktivitetar, klede, reparasjonar, møblar, reiser

For å spare pengar kan ein til dømes redusere forbruket eller kjøpe klede, utstyr og møblar brukt. Barna kan arve klede. Ein kan spare på straumen (slå av lyset, redusere innetemperaturen), sykle eller gå i staden for å bruke bil, handle på tilbod, planleggje matvareinnkjøp og handle matvarer sjeldan.

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Folkehelse og livsmestring

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

samtale om hvordan arbeid, inntekt og forbruk kan påvirke personlig økonomi, levestandard og livskvalitet

Kjerneelement

Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Utforsking

Tài chính cá nhân

Sedler, norske penger. Illustrasjonsfoto.
GettyImages

Thu nhập là tất cả tiền vào tài khoản ngân hàng của chúng ta (tiền lương, trợ cấp an sinh xã hoặc các trợ cấp khác từ Nav, trợ cấp trẻ em, phụ cấp dành cho trẻ em từ 1-2 tuổi không đi vườn trẻ v.v...).

Chi phí là tất cả những gì chúng ta tiêu dùng tiền (tiền thuê nhà, tiền lãi và tiền trả góp, thực phẩm, quần áo, di chuyển đi lại, điện, internet, các sinh hoạt giải trí, v.v...).

Lương gộp: lương trước khi trả thuế
Lương thuần: lương sau khi trả thuế

Thu nhập và chi tiêu

Sống và cư ngụ ở Na Uy rất đắt đỏ. Trong hầu hết các gia đình, cả hai cha mẹ đều làm việc ở bên ngoài gia đình, có lương. Ở một số gia đình, người mẹ và/ hoặc người cha có cơ hội giảm bớt thời gian làm việc lúc con cái còn nhỏ (công việc bán thời gian), trong khi nhiều người phải làm việc toàn thời gian để tài chính được rộng rãi. Cả hai người lớn trong gia đình đều có trách nhiệm về tài chính của gia đình mình.

Hầu hết người lớn ở Na Uy nhận lương, trợ cấp an sinh hoặc lương hưu mỗi tháng một lần. Nếu có con dưới 18 tuổi, gia đình còn nhận được trợ cấp trẻ em. Đối với trẻ nhỏ không đi vườn trẻ, cha mẹ nhận được phụ cấp khi không đi vườn trẻ.

Trợ cấp trẻ em: Hỗ trợ tài chính dành cho tất cả trẻ em dưới 18 tuổi cư ngụ tại Na Uy. Trợ cấp này sẽ góp phần trang trải các chi phí liên quan đến việc có con.


Phụ cấp khi không đi vườn trẻ: Hỗ trợ tài chính dành cho tất cả trẻ em từ một đến hai tuổi không đi vườn trẻ. Khi có chỗ bán thời gian ở vườn trẻ, phụ cấp này sẽ được giảm bớt.


Bạn có thể tìm thêm thông tin về trợ cấp trẻ em và phụ cấp khi không đi vườn trẻ trên trang web của Nav.

Tài khoản ngân hàng

Tất cả người lớn ở Na Uy đều có tài khoản riêng ở ngân hàng. Nhiều trẻ em và thanh thiếu niên cũng có tài khoản ngân hàng. Khi nhận lương, trợ cấp an sinh hoặc lương hưu, số tiền này sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản ngân hàng của chúng ta. Để có thể mở tài khoản ngân hàng ở Na Uy, bạn cần có số cá nhân của Na Uy hoặc số D của Na Uy.

Ngân hàng trực tuyến

Hầu hết người lớn dùng ngân hàng trực tuyến. Khi đó, chúng ta có thể dễ dàng có cái nhìn tổng quan về tài khoản ngân hàng của mình, theo dõi thu nhập và chi phí và thanh toán các hóa đơn. Chúng ta truy cập vào ngân hàng trực tuyến từ máy tính, máy tính bảng hoặc điện thoại thông minh. Để đăng nhập vào ngân hàng trực tuyến, bạn phải có BankID với chip mã hoặc BankID trên điện thoại di động.

Vay tiền ngân hàng

Ở Na Uy, việc vay tiền từ ngân hàng để mua những thứ lớn, chẳng hạn như nhà và xe hơi là điều bình thường. Khi vay tiền, chúng ta sẽ làm một giao kèo với ngân hàng. Chúng ta nhận được một kế hoạch trả nợ cho biết chúng ta phải trả lại bao nhiêu mỗi tháng hoặc mỗi quý. Chúng ta trả cả tiền trả góp lẫn lãi suất cho ngân hàng.

Tiền trả góp: Những gì chúng ta trả cho chính khoản vay, tức là trả một phần của món nợ.

Lãi suất: Chúng ta trả lãi suất cho ngân hàng. Lãi suất là giá để vay tiền. Lãi suất được tính theo tỷ lệ phần trăm của khoản nợ.

Chúng ta thường trả phần tiền trả góp và lãi suất hàng tháng hoặc hàng quý.

Ngân sách

Ngân sách cho thấy các thu nhập và chi phí trong một thời kỳ nhất định. Cả công ty lẫn cá nhân đều lập ngân sách. Nhiều gia đình lập ngân sách cho một tháng. Như thế thì dễ theo dõi các thu nhập và chi phí. Gia đình có thể lập kế hoạch chi tiêu tiền bạc như thế nào. Ngân sách này nên có một khoản tiền hàng tháng để dùng vào tiết kiệm hoặc các chi phí không lường trước được.

En mann og en kvinne sitter ved et bord. På bordet er det papirer og en kalkulator og en PC. De ser konsentrerte ut. De lager et budsjett.  Foto
GettyImages

Cùng thảo luận

  • Một gia đình bình thường ở Na Uy có những thu nhập và chi phí nào?
  • Những chi phí không lường trước được có thể là gì?
  • Bạn dùng tiền nhiều nhất vào việc gì?
  • Bạn có thể làm gì để dùng tiền ít hơn?

Gia đình Berg cùng nhau ngồi ở phòng khách. Cha mẹ đã viết ra ngân sách với các khoản thu chi cho tháng này. Khi tất cả các chi phí cần thiết được trang trải, họ còn lại khoảng 4.000 kroner. Bây giờ họ đang thảo luận về việc sẽ dùng số tiền này vào việc gì.

  • Người mẹ muốn có một cái áo khoác mới. Cái cũ đã lỗi thời và sờn rách.
  • Người cha muốn tiết kiệm tiền. Có thể sẽ có một số chi phí không lường trước được?
  • Đứa con trai muốn đi tập bóng đá cùng với bạn bè. Vì vậy nó cũng cần đôi giày đá banh mới.
  • Đứa con gái cần một cái cặp mới. Con bé đã lớn và cũng cần nhiều quần áo mới.

Thảo luận về việc gia đình này nên ưu tiên dùng tiền như thế nào.

Kvinne sitter i stua med nettbrett og papir. Budsjett. Foto
GettyImages

Chọn câu trả lời đúng

Thu nhập là gì?

Chọn câu trả lời đúng

Lương gộp là gì?

Chọn câu trả lời đúng

Ngân sách là gì?

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Trợ cấp trẻ em là hỗ trợ tài chánh dành cho trẻ em dưới 18 tuổi.
Sống và cư ngụ ở Na Uy là rẻ.
Trong hầu hết các gia đình người Na Uy, cả hai cha mẹ đều làm việc ở bên ngoài gia đình, có lương.
Việc sử dụng ngân hàng trực tuyến ở Na Uy là không phổ biến.
Khi vay tiền ngân hàng, chúng ta trả cả tiền trả góp lẫn lãi suất cho ngân hàng.

Chọn đúng hay sai

Đọc các nhận định này. Điều gì đúng? Điều gì sai?

Để đăng nhập vào ngân hàng trực tuyến, bạn phải có BankID.
Lãi suất là giá để vay tiền.
Lãi suất được tính theo tỷ lệ phần trăm của khoản nợ.
Chỉ có các doanh nghiệp mới lập ra ngân sách.
Đối với người Na Uy việc có tài khoản riêng ở ngân hàng không phải là điều phổ biến.