โซเชียลมีเดียและการตัดสินใจทางดิจิตอล

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Se filmen

Videoen er satt sammen av åtte klipp som illustrerer hvordan sosiale medier kan være en kilde til både glede og uro. I den første delen ser vi fem klipp av glade familier og venner som tar selfier og mennesker som liker innlegg i sosiale medier med tommel opp og hjerte. Så blir det vist en strøm av bilder på svart bakgrunn, som illustrerer bilder som lastes opp på internett. Den siste delen av videoen viser en kvinne som får opp en rød varseltrekant på skjermen og blir redd. Det siste klippet viser en mann som sitter foran dataskjermen og ser bekymret og sliten ut.

Forslag til spørsmål

Kan vi dele hva som helst i sosiale medier? Hvorfor? Hvorfor ikke?
Hva slags bilder og informasjon ville du ha mislikt at noen delte om deg på sosiale medier?
Hvis du fikk bestemme over Facebook, hva slags kommentarer og bilder ville vært lov å legge ut? Hva ville ikke vært tillatt? Hvorfor?
Tror du det er forskjell på hva ungdommer synes det er greit å legge ut på sosiale medier og hva voksne synes det er greit å legge ut?
Tror dere arbeidsgivere ser på jobbsøkeres sine kontoer på sosiale medier? Hva tror dere i så fall de ikke vil like å se?
Hva er forskjellen på å kritisere noen i sosiale medier og å mobbe eller sjikanere noen i sosiale medier?

Snakk sammen

Bruk gjerne samtalestarteren som innledning til spørsmålene. Kanskje læreren kan finne andre aktuelle saker i media der folk har gått over streken i kommentarer og innlegg på sosiale medier?
Læreren må se an elevgruppa. Er det mange unge som er storforbrukere av sosiale medier? Er det mange som er foreldre til barn og unge? Tilpass diskusjonen til deltakerne.

Samtalestarter

Datteren: Fy søren, vet du hva? Noen har lagt ut et bilde av Julie i bikini på Facebook og skrevet at hun vil ha en voksen mann til kjæreste!
Moren: Huff, da skjønner jeg at hun er lei seg. Vet hun hvem som har gjort det?
Datteren: Nei, men vi tror det kan være Anne og vennene hennes. De har gjort sånt før.
Bestemoren: Dette er jo ulovlig. Jeg synes Julie og foreldrene hennes bør snakke med politiet.

Hva synes dere om denne situasjonen? Hva bør Julie gjøre?

  • Hvordan kan vi lære barn og unge nettvett?
  • Med Internett og sosiale medier må vi tenke annerledes enn før. Hva kan skje hvis noen får tak i og misbruker ting som personnummeret vårt eller private bilder?

Tips til undervisninga

Sjå filmen

Videoen er sett saman av åtte klipp som illustrerer korleis sosiale medium kan vere ei kjelde til både glede og uro. I den første delen ser vi fem klipp som viser glade familiar og vener som tek sjølvisar, og menneske som likar innlegg i sosial medium med tommel opp og hjarte. Så blir det vist ein straum av bilete på svart bakgrunn som illustrerer bilete som blir lasta opp på internett. Den siste delen av videoen viser ei kvinne som får opp ein raud varseltrekant på skjermen og blir redd. Det siste klippet viser ein mann som sit framfor dataskjermen og ser sliten og uroleg ut.

Framlegg til spørsmål

Kan vi dele kva som helst i sosiale medium? Kvifor? Kvifor ikkje?
Kva slags bilete og informasjon ville du ha mislikt at nokon delte om deg på sosiale medium?
Dersom du fekk bestemme over Facebook, kva for kommentarar og bilete ville det vore lov å leggje ut? Kva ville ikkje vore tillate? Kvifor?
Trur du det er forskjell på kva ungdomar tykkjer det er greitt å leggje ut på sosiale medium og kva vaksne tykkjer det er greitt å leggje ut?
Trur de at arbeidsgjevarar ser på jobbsøkjarar sine kontoar på sosiale medium? Kva trur de i så fall at dei ikkje vil like å sjå?
Kva er skilnaden mellom å kritisere nokon i sosiale medium og å mobbe eller sjikanere nokon i sosiale medium?

Snakk saman

Bruk gjerne samtalestartaren som innleiing til spørsmåla. Kanskje læraren kan finne andre aktuelle saker i media der folk har gått over streken i kommentarar og innlegg på sosiale medium?
Læraren må sjå an elevgruppa. Er der mange unge som er storforbrukarar av sosiale medium? Er der mange som er foreldre til barn og unge? Tilpass diskusjonen til deltakarane.

Samtalestartar

Dottera: Fy søren, vet du kva? Nokon har lagt ut eit bilete av Julie i bikini på Facebook og skrive at ho vil ha ein vaksen mann til kjærast!
Mora: Huff, då forstår eg at ho er lei seg. Veit ho kven som har gjort det?
Dottera: Nei, men vi trur at det kan vere Anne og venene hennar. Dei har gjort sånt før.
Bestemora: Dette er jo ulovleg. Eg tykkjer at Julie og foreldra hennar bør snakke med politiet.

Kva tykkjer de om denne situasjonen? Kva bør Julie gjere?

  • Korleis kan vi lære barn og ungdom nettvit?
  • Med internett og sosiale medium må vi tenkje annleis enn før. Kva hender dersom nokon får tak i og misbrukar ting som personnummeret vårt eller private bilete?

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Digitale ferdigheter
Muntlige ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

samtale om betydningen av kritisk tenkning og etisk bevissthet, blant annet knyttet til digital dømmekraft

Kjerneelement

Perspektivmangfold og kritisk tenkning

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Video

ดูวิดีโอ

โซเชียลมีเดียและการตัดสินใจทางดิจิตอล

Oversiktsbilde av mange mennesker. Det er streker mellom dem, illustrasjon for nettverk.
GettyImages

ปัจจุบันเกือบทุกคนใช้งานอินเทอร์เน็ตและโซเชียลมีเดียอย่างจริงจัง เราล็อกอินเข้าธนาคารอินเทอร์เน็ตของเราหรือแวะใช้บริการออนไลน์ของรัฐ และเราก็ซื้อสินค้าออนไลน์ เรายืนยันตัวตนของเราด้วย BankID, รหัสผ่าน ลายนิ้วมือ หรือการตรวจจับใบหน้า

To hender trykker på et tastatur. I bildet flyr flere ikoner med bilde av en hengelås på. Bildet illustrerer nettsikkerhet. Foto
GettyImages

โซเชียลมีเดียได้แก่ Facebook, Twitter และ Instagram เราแชร์ความคิดเห็น ภาพถ่าย และวิดีโอของเราบนสื่อเหล่านี้ โซเชียลมีเดียทำให้เราสามารถติดต่อกับครอบครัว เพื่อน และคนรู้จักได้ เราทิ้งร่องรอยดิจิตอลไว้หลายรอยในแต่ละวัน และร่องรอยทุกรอยก็ถูกเก็บรักษาไว้ ท่านเคยคิดหรือไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นถ้าร่องรอยเหล่านี้ถูกเก็บได้โดยผู้ที่มีเจตนาร้าย? จะเกิดอะไรขึ้นถ้ามีคนได้รหัสผ่านของท่านไป? จะเกิดอะไรขึ้นถ้ามีคนเผยแพร่ภาพถ่ายส่วนตัวของท่าน?

เป็นเรื่องสำคัญที่จะต้องทราบว่าท่านแชร์อะไรไปบ้าง ท่านให้ข้อมูลใครไปบ้าง และข้อมูลเหล่านั้นถูกนำไปใช้เพื่ออะไร ตัวอย่างเช่น ภาพถ่ายส่วนตัว เช่น ภาพของเด็ก นั้นอาจถูก 'ขโมย' ไปโดยคนที่จะนำเอาไปใช้ในทางที่ไม่ดีก็ได้ นอกจากนี้เราต้องระวังในสิ่งที่เราแชร์เกี่ยวกับผู้อื่น ท่านควรขออนุญาตก่อนทุกครั้ง

  • การปกป้องข้อมูลเป็นเรื่องเกี่ยวกับสิทธิ์ในความเป็นส่วนตัวและการตัดสินใจเกี่ยวกับข้อมูลส่วนตัวของท่านเอง ตัวอย่างข้อมูลส่วนตัวได้แก่ ชื่อ ที่อยู่ เบอร์โทรศัพท์ เลขบัตรประชาชน และถิ่นกำเนิดทางเชื้อชาติ
  • ทุกคนมีคุณค่าในตัวเอง ดังนั้นบุคคลจึงมีสิทธิ์ในพื้นที่ส่วนตัวที่ควบคุมด้วยตัวเอง และเป็นสถานที่ที่พวกเขาสามารถกระทำการได้อย่างอิสระโดยปราศจากอำนาจหรือการแทรกแซงจากรัฐหรือบุคคลอื่น หลักการนี้ถูกบรรจุไว้ในหลายสิ่ง ตัวอย่างเช่น สนธิสัญญาสิทธิมนุษยชนของยุโรป (ECHR)

แหล่งที่มา: องค์กรปกป้องข้อมูลของนอร์เวย์

หลายคนแชร์ความคิดเห็นของตนบนโซเชียลมีเดียและส่วนที่เหลือของอินเทอร์เน็ต เราจะเขียน พูดคุย และถกเถียงเกี่ยวกับประเด็นต่างๆ อิสรภาพทางคำพูดได้รับอิสระอย่างมากบนโซเชียลมีเดีย อย่างไรก็ตาม อิสรภาพทางคำพูดถูกจำกัดขอบเขตโดยกฎระเบียบการปกป้องข้อมูลและข้อกฎหมายบางข้อ เราไม่ได้รับอนุญาตให้เขียนข้อความที่เป็นการเหยียดเชื้อชาติหรือเป็นการเลือกปฏิบัติ แต่บางคนก็ข้ามขอบเขตเหล่านี้ไปอยู่ดี ดูเหมือนคนจะก้าวข้ามขอบเขตได้ง่ายกว่าเมื่อเป็นออนไลน์ เทียบกับการคุยกันแบบต่อหน้า มีการแสดงความคิดเห็นที่ก้าวร้าวและผิดกฎหมายมากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อผู้แสดงความเห็นได้รับอนุญาตให้ไม่เปิดเผยชื่อ การตัดสินใจทางดิจิตอลที่ดีก็คือการแสดงความเห็นออนไลน์ในลักษณะที่ท่านสามารถพูดกับคนอื่นแบบต่อหน้าได้เช่นกัน

En mann og en kvinne sitter ved siden av hverandre med hver sin mobil. Det er mange flyvende ikoner i bildet som viser hjerter og likerklikk. Bildet viser at de to personene sjekker sine sosiale medier. Foto
GettyImages

อภิปรายร่วมกัน

  • เวลาท่านค้นหาตัวท่านเองบนอินเทอร์เน็ต ท่านพบกี่ผลการค้นหา (Hit)?
  • ให้อภิปรายว่าการตัดสินใจทางดิจิตอลหมายความว่าอย่างไร
  • ให้พูดคุยเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างการปกป้องข้อมูลกับการตัดสินใจทางดิจิตอล
  • ให้พูดคุยเกี่ยวกับความสำคัญของการตระหนักในสิ่งที่ท่านเผยแพร่บนโซเชียลมีเดีย
  • ท่านคิดว่าการที่คนไม่เปิดเผยชื่อในช่องความคิดเห็นนั้นส่งผลอย่างไร?
GettyImages
GettyImages

เลือกคำตอบที่ถูกต้อง

ท่านควรขออนุญาตหรือไม่เวลาจะแชร์ภาพถ่ายของผู้อื่นบนโซเชียลมีเดีย?

เลือกคำตอบที่ถูกต้อง

สิ่งใดบ้างที่ห้ามเขียนลงบนอินเทอร์เน็ต?

เลือกคำตอบที่ถูกต้อง

แบบอย่างของการตัดสินใจออนไลน์ที่ดีคือข้อใด?

เลือกคำตอบที่ถูกต้อง

การปกป้องข้อมูลหมายถึงข้อใด?

เลือกข้อถูกหรือผิด

อ่านข้อความต่อไปนี้ ข้อใดถูกต้อง? ข้อใดผิด?

การปกป้องข้อมูลหมายถึงสิทธิ์ในความเป็นส่วนตัวและการตัดสินใจเกี่ยวกับข้อมูลส่วนตัวของตัวเอง
ตลอดวัน เราทิ้งร่องรอยดิจิตอลไว้หลายรอย แต่ร่องรอยเหล่านี้จะหายไปเอง
อิสรภาพทางคำพูดในนอร์เวย์เป็นเรื่องสำคัญที่สุด และไม่มีข้อห้ามใดๆ
ภาพถ่ายส่วนตัวอาจถูกขโมยไปโดยผู้ที่อาจนำไปใช้ในทางที่ไม่ดี
ตัวอย่างของโซเชียลมีเดียได้แก่ Facebook, Twitter และ Instagram