Sağlık ve yaşam tarzı

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

En del sykdommer kan knyttes til kosthold og livsstil, eventuelt i tillegg til arvelighet. Eksempler er diabetes 2, lungekreft og hjerte- og karsykdommer.

Minn gjerne deltakerne på at de vil trenge et ekstra tilskudd av vitamin D i Norge (tran, trankapsler, e.l.).

Læreren må tilpasse undervisning om matvarer til deltakernes bakgrunn og kunnskap.

Se filmen

Videoen viser 15 klipp. De første tre klippene viser nordmenns møte med helsesektoren: en baby på kontroll hos legen, en lege som viser noe til en pasient på en iPad og en person som blir vaksinert. De neste seks klippene handler om mat: noen av klippene viser mennesker som kjøper og spiser sunn mat, mens noen av klippene viser mennesker som spiser usunt. De siste seks klippene viser ulike former for fysisk aktivitet, som gåtur, fotball, yoga og trening hjemme.

Forslag til spørsmål

Hva tenker du på når du hører uttrykket «god helse»? Tenkte du på god fysisk helse, god psykisk helse eller begge deler?
Hva er god fysisk helse? Hva er god psykisk helse? Henger det sammen?
Hva kan man gjøre for å få eller opprettholde god helse?
Hvilke råd ville du gitt til en venn som hadde lyst til å begynne å trene, men ikke visste hva eller hvordan?
Hva er den vanligste formen for fysisk aktivitet i ditt hjemland?

Snakk sammen

Endringer i livssituasjon og kosthold kan påvirke helsen. Dersom man opplever depresjon, tristhet eller stress, kan det føre til feil matvaner og påvirke både den psykiske og fysiske helsen. Stress kan også føre til hormonell ubalanse, noe som igjen kan gjøre helsen dårligere.

Familien Hansen

Prøv å ha fokus på hva foreldre kan gjøre i en slik situasjon. Kan de bruke/utvide nettverket i nærmiljøet? Kan de ta en piknik på en lekeplass i stedet for middag i leiligheten? Kan de ta med barna på en togtur? Gå i skogen? En tur på stranda? Invitere barnas venner hjem? Benytte ulike aktivitetstilbud for barn arrangert av kommunen eller frivillige?

Mehmet

Innspill til helsemessige konsekvenser for Mehmet: utenforskap, savn, Mehmet kan slutte å være fysisk aktiv.

Råd til foreldrene: Sjekke om det finnes det økonomiske ordninger som kan hjelpe foreldrene med betalingen, prioriteringer innad i familien og lignende.

Tips til undervisninga

Ein del sjukdomar kan knytast til kosthald og livsstil, og somme er dessutan arvelege. Diabetes 2, lungekreft og hjarte- og karsjukdomar er døme på slike sjukdomar.

Minn gjerne deltakarane på at dei kjem til å trenge ekstra tilskot av vitamin D i Noreg (tran, trankapslar e.l.).

Læraren må tilpasse undervisninga om matvarer etter bakgrunnen og kunnskapen til deltakarane.

Sjå filmen

Videoen er sett saman av 15 klipp. Dei første tre klippa viser nordmenn i møte med helsesektoren: ein baby på kontroll hos legen, ein lege som viser noko til ein pasient på ein iPad, og ein person som blir vaksinert. Dei neste seks klippa handlar om mat. Nokre av klippa viser menneske som kjøper og et sunn mat, medan nokre viser menneske som et usunt. Dei siste seks klippa viser ulike former for fysisk aktivitet, så som turgåing, fotball, yoga og trening heime.

Framlegg til spørsmål

Kva tenkjer du på når du høyrer uttrykket «god helse»? Tenkte du på god fysisk helse, god psykisk helse eller begge delar?
Kva er god fysisk helse? Kva er god psykisk helse? Heng dei to saman?
Kva kan ein gjere for å få eller halde ved like god helse?
Kva råd ville du gjeve til ein ven som har lyst til å trene, men ikkje veit kva eller korleis?
Kva er den vanlegaste forma for fysisk aktivitet i heimlandet ditt?

Snakk saman

Endringar i livssituasjon og kosthald kan påverke helsa. Dersom ein er plaga med depresjon eller er trist eller stressa, kan det føre til dårlege matvanar og påverke både den psykiske og den fysiske helsa. Stress kan òg føre til hormonell ubalanse, som igjen kan gje dårlegare helse.

Familien Hansen

Prøv å fokusere på kva foreldre kan gjere i ein slik situasjon. Kan dei bruke/utvide nettverket sitt i nærmiljøet? Kan dei ta ein piknik på ein leikeplass i staden for å ete middag i leilegheita? Kan dei ta med barna på ein togtur? Gå i skogen? Ta ein tur på stranda? Invitere venene til barna heim? Nytte ulike aktivitetstilbod som kommunen eller frivillige arrangerer for barn?

Mehmet

Innspel til helsemessige konsekvensar for Mehmet: utanforskap, sakn, Mehmet kan slutte å vere fysisk aktiv.

Råd til foreldra: Sjekk om det finst økonomiske ordningar som kan hjelpe foreldra med betalinga, prioriteringar i familien og liknande.

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Digitale ferdigheter
Muntlige ferdigheter

Tverrfaglige tema

Folkehelse og livsmestring

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

gi eksempler på hvordan fysisk og psykisk helse kan bli påvirket av livsstil og ulike hendelser, som for eksempel migrasjon

Kjerneelement

Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Utforsking
Video

Filmi seyret

Sağlık ve yaşam tarzı

Et eldre par går på tur i skogen. De balanserer på en trestokk som ligger på bakken. De ler og har det gøy. Foto
GettyImages

Tarihsel gelişim

Bugün, Norveç'te yaşam standardı yüksektir. Pek çok ciddi hastalık için ilaçlar vardır ve refah toplumunun, herkesin tıbbi bakım ve ilaçlara erişimini sağlayan düzenlemeleri vardır. Çocuklara çeşitli hastalıklara karşı ücretsiz aşılar sunulmaktadır. Geçmişte yoksulluk nedeniyle Norveç'te birçok insan, yetersiz beslenme veya tüberküloz gibi hastalıklardan ölüyordu. Birçok kişi hastalıkların tedavisi bulunmadığı için de öldü.

Eldre kvinne padler kano. Foto
GettyImages

Norveç'te halk sağlığı son yüz yılda önemli ölçüde iyileşmişti. Bunun nedeni büyük ölçüde refah toplumunun gelişmesi ve iyi ve güvenli bir yaşam için daha fazla ve daha iyi olanaklar sağlamasıdır. Norveç'teki insanlar bugün eskisinden daha uzun yaşamaktadır. Birçok yaşlı insan da eskisinden daha sağlıklı. Bu, uzun, iyi ve aktif bir yaşam sürme fırsatı vermektedir.

Bu, Norveç'in hastalıksız bir toplum olduğu anlamına gelmez. Örneğin, birçok kişi kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarından muzdariptir. Diyabet ve obezite büyüyen bir sorundur. Kalp ve damar hastalıkları, kanserle birlikte Norveç'te en yaygın ölüm nedenidir.

Sağlık sorunlarını önleme

En blid kvinne jogger i skogen. Foto
GettyImages

Sağlığımızın ne kadar iyi olduğu, yaşama şeklimizle bağlantılı olabilir. Bu hem fiziksel hem de ruhsal sağlığımız için geçerlidir. Sağlıklı beslenirsek ve fiziksel olarak aktif olursak, daha uzun süre sağlıklı kalma şansımız artar. Sigara içenlerde kansere ve kalp-damar hastalıklarına yakalanma riski daha fazladır.

Refah toplumu, nüfusun sağlıklı olmasını sağlamak için büyük bir sorumluluk üstlense de, çoğu durumda da hayatını nasıl yaşayacağı ve sağlığına nasıl bakacağı bireyin kendisine bağlıdır.

Beden sağlığı kadar ruh sağlığı da önemlidir. Çoğu insan sosyalleşmekten memnuniyet duyar. Bu, bir ailede birlikte yaşamak, iyi arkadaşlara sahip olmak veya iyi iş arkadaşlarına sahip olmak olabilir. Düşünceleriyle barışık olmak, içi huzurlu olmak, iyi uyumak ve bunun dışında iyi hissetmek de sağlık için önemlidir. Norveç'te de iyi bir kahkahanın ömrü uzattığını söyleriz.

Beslenme

Salater, grønnsaker, frukt, grønn smoothie og grovt brød på et bord. Bildet viser sunn mat. Foto
Pizza, pommes fritt, godteri, popcorn, hamburger og øl på et bord. Bildet viser usunn mat. Foto
GettyImages
  • Beslenme ve sağlık arasındaki bağlantıyı tartışın.
  • Norveç'e gelmeden önce yediklerinle şimdi yediklerin aynı şeyler mi?
  • İklim ve beslenme arasında bir bağlantı var mı?
  • Sence neler sağlıksız yiyeceklerdir?
  • Sence neler sağlıklı yiyeceklerdir?

Göçmenlerle temas halinde olan birçok sağlık çalışanı göçmenlerin sağlığı konusunda endişe duymaktadır. Endişeliler çünkü başka hususların yanı sıra aşağıdaki rahatsızlıkların göçmenlerde Norveçlilerden daha fazla olduğunu görüyorlar:

  • şeker hastalığı
  • obezite
  • zayıf diş sağlığı
  • yetersiz beslenme, özellikle demir ve D vitamini eksikliği
  • depresyonlar

Birlikte konuşun

diyabet - kanser - astım - obezite

alerji - kalp ve damar hastalıkları

  • Yaşam tarzı ile bu hastalıklar arasındaki bağlantıyı tartışın.
  • Bu hastalıklar senin bildiğin ülkelerde yaygın mı?
  • Göçmenlerin Norveç'e geldikten sonra neden daha önce sahip olmadıkları başka sağlık sorunlarına sahip olabileceklerini tartışın.
  • Sağlığımızı korumak için neler yapabiliriz?

Yaz vakti. Hansen ailesinin yedi, dokuz ve on bir yaşlarındaki üç çocuğu okul tatilindeler. Günlerin çok uzun olduğunu düşünüyorlar ve canları sıkılıyor. Çocukların arkadaşlarının çoğu ya uzaklara gitmiş ya da başka şeylerle meşgul. Anne ve baba iş sonrası yorgun olduklarından boş zamanlarında evde dinlenmeyi tercih ediyorlar. Bu yüzden aile dairelerinde çok zaman geçiriyor.

  • Ailenin durumu hakkında ne düşünüyorsun?
  • Sence ebeveynler neyi düşünmeli?
  • Bu durumun çocukların ve ebeveynlerin sağlığı üzerinde herhangi bir etkisi olabilir mi?
  • Bu durumun çocukları ilgilelendiren başka şeyler üzerinde herhangi bir etkisi olabilir mi?
Tre barn kjeder seg. Foto
GettyImages

Mehmet altıncı sınıfa gidiyor. Sınıfta birçok iyi arkadaşı var. Teneffüslerde çok çok futbol oynuyorlar. Arkadaşlarının çoğu yerel futbol takımında da oynuyor. Haftada iki kez öğleden sonra antrenman yapıyorlar. Mehmet takıma katılmak istiyor ama ailesi bu konuda olumsuz. Bu maliyetli bir şey ve ailenin maddi durumu o kadar iyi değil.

  • Bu durum Mehmet'in sağlığını nasıl etkileyebilir?
  • Ebeveynlerin durumu hakkında ne düşünüyorsun?
Fot som sparker på en fotball. Foto
GettyImages

Doğru cevabı seç

Bugün Norveç'te yaşam standardı nasıl?

Cümleyi tamamla

Daha uzun süre sağlıklı kalma şansımızı artırmak için...

Doğru cevabı seç

Hangisi doğru?

Doğru mu yanlış mı seç

İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?

Kişi sigara içiyorsa kansere ve kalp-damar hastalıklarına yakalanma riski daha yüksektir.
Norveç'te halk sağlığı son 100 yılda önemli ölçüde iyileşmiştir.
Tüberküloz, bugün Norveç'te en yaygın ölüm nedenlerinden biridir.
Çocuklara aşı olma olanağı sunulur, ancak bu ücretlidir.
Norveç'te iyi bir kahkahanın ömrü uzattığı söylenir.

Doğru mu yanlış mı seç

İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?

Refah toplumunda herkesin tıbbi bakım ve ilaçlara erişebilmesi için düzenlemeler vardır.
Norveç'teki insanlar artık eskisinden daha kısa süre yaşıyor.
Norveç'te kanser ve kalp-damar hastalıkları en yaygın ölüm nedenleridir.
Diyabet, depresyon ve yetersiz beslenme göçmenler arasında Norveçlilere göre daha yaygındır.
Beden sağlığı ruh sağlığından daha önemlidir.

Doğru resmi seç

Hangi resimler sağlıklı bir yaşam tarzını gösteriyor? Birden fazla cevap seçilebilir.