په ناروې کې اقلیت او اکثریت
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Samtalestarter 1
Etter sju år i Norge, reiser Sara på besøk til hjemlandet sitt. En dag skal hun på besøk til onkelen og tanten sin. Hun er invitert til middag, og kommer presis klokka seks, som hun tenker er en vanlig middagstid. Hun har med seg en blomsterbukett og en eske sjokolade. Før hun går inn i huset, tar hun av seg skoene i gangen. Når hun kommer inn i stuen, ser tanten på henne og ler. «Så norsk, du har blitt!» utbryter hun.
Hva mente tanten?
Utforsk diagrammet
Innvandrerbefolkningen i Norge
Snakk sammen
Læreren må ta utgangspunkt i situasjonen i deltakergruppens hjemland og styre samtalen etter det.
De fleste mennesker søker fellesskap med det man kjenner fra før, og det er en av grunnene til at innvandrere søker seg til områder der andre fra samme folkegruppe bor. En annen grunn til at mange ønsker å bo i byer kan være muligheter for jobb. Reisevei kan være et argument for ikke å bo på landsbygda. Mange er vant til å ha alle tilbud i nærheten og å bo med mange mennesker rundt seg.
Snakk gjerne om hva som skal til for å føle tilhørighet til et lokalsamfunn/land, for eksempel felles språk, kjennskap til kultur og tradisjoner eller enkel kommunikasjon med folk.
Statens forhold til nasjonale minoriteter varierer fra land til land og gjennom tidene. Hvordan er dette i deltakernes hjemland?
Lenker
Tips til undervisninga
Samtalestartar 1
Sara reiser på besøk til heimlandet sitt etter å ha budd sju år i Noreg. Ein dag skal ho på besøk til tanta og onkelen. Ho er boden til middag og kjem presis klokka seks, som ho tenkjer er vanleg middagstid. Ho har med seg ein bukett blomar og ei konfektøskje. Før ho går inn i huset, tek ho av seg skoa i gangen. Når ho kjem inn i stova, ser tanta på henne og ler. «Så norsk du har blitt!» utbryt ho.
Kva meinte tanta?
Innvandrarbefolkninga i Noreg
Snakk saman
Læraren må ta utgangspunkt i situasjonen i heimlanda til deltakargruppa og styre samtalen deretter.
Dei fleste menneske søkjer fellesskap med det ein kjenner frå før, og dette er ein av grunnane til at innvandrarar gjerne søkjer seg til område der det bur andre frå same folkegruppe. Ein annan grunn til at mange vil bu i byar kan vere moglegheiter for å finne jobb. Reiseveg kan vere eit argument mot å busetje seg på landsbygda. Mange er vane med å ha alt av tilbod i nærleiken og bu med mange menneske omkring seg.
Snakk gjerne om kva som skal til for å kjenne at ein høyrer til i eit land eller eit lokalsamfunn, til dømes felles språk, kjennskap til kultur og tradisjonar, eller at det er enkelt å kommunisere med folk.
Korleis staten ser på nasjonale minoritetar, varierer frå land til land og gjennom tidene. Korleis er situasjonen i heimlanda til deltakarane?
په ناروې کې اقلیت او اکثریت
انسانانو همېشه په ټوله نړۍ کې مهاجرتونه کړي دي. یو خورا وروستي مثال یې له اروپا څخه امریکا ته هجرت دی. له 30 ملیون څخه ډیر اروپایان له 1820م کال څخه تر 1930م پورې هلته تللي. شاوخوا 800،000 خلکو یوازې له ناروې څخه هجرت کړی.
انسانانو همېشه په ټوله نړۍ کې مهاجرتونه کړي دي. یو خورا وروستي مثال یې له اروپا څخه امریکا ته هجرت دی. له 30 ملیون څخه ډیر اروپایان له 1820م کال څخه تر 1930م پورې هلته تللي. یوازې له ناروې څخه تقریبا اته سوه زره خلک مهاجر شوي دي.
2024م کال ته په کتو سره، نږدې 5.5 ملیون خلک په ناروې کې ژوند کوي. تر یو ملیون ډېر داسې کسان شته چې یا خپله او یا یې هم والدین له هېواد څخه د باندې زېږېدلي دي. دا شمېره تقریبا د ناروې 20 سلنه نفوس جوړوي. په ناروې کې شاوخوا نیمایي کډوال د ناروې تابعیت لري. د مهاجرینو لویې ډلې له پولنډ، لیتوانیا، اوکراین، سویډن او سوریې څخه راځي. په ناروې کې په ټولو ښاروالیو کې کډوال ژوند کوي. په هرصورت، ډیر کډوال د کلیو په پرتله په ښارونو کې ژوند کوي.
ملي اقلیتونه
په ناروې کې میشت ډیری توکمیزې ډلې له هغه هیواد سره اړیکې لري چې تاریخچه یې له مخکې پیړیو سره تړاو لري. موږ دې ډلو ته ملي اقلیت وایو. دا ملي اقلیتونه دي
- سامی
- یهودان
- کيون / kven (ناروې الاصل فنلنډیان)
- ځنګل فنلنډیان
- روما (جپسي)
- روماني/تاتار
منبع: regjeringen.no
ناروې په 1999 کې د ملي لږکیو حقونو په اړه یو تړون تصویب کړ. دا تړون څرګندوي چې مرکزي حکومت باید خلکو ته توان ورکړي چې له ملي لږکیو سره تړاو لري چې د خپل دودونو لکه د مذهب، ژبې، دودونو او کلتوري میراثونو ساتنه وکړي.
ادغام
د ناروې سیاسي موخه دا ده چې یوه داسې ټولنه رامنځته کړي چې اکثریت او اقلیتونه وکولای شي ګډ ژوند ولري او د هغه هیواد سره د تړاو او وابستګۍ احساس وکړي چې موږ ټول پکې ژوند کوو. د ادغام د پالیسۍ موخه دا ده چې مهاجرینو او د هغوی کورنۍ او ماشومان وکولای شي د حکومت منابعو ته لاسرسی ولري او د ډیری وګړو په شان د ټولنې د بقا او فلاح لپاره ګډ کار او مرسته وکړي. د دې ډاډ ترلاسه کولو یوه کلي دا ده چې هرڅوک چې په ناروې کې ژوند کوي د ناروې ژبې ښه مهارتونه ولري.
یو بل سره مباحثه وکړئ
- ایا ستاسو له اصلي هیواد څخه یا هېواد ته ډېر مهاجرت کېږي؟
- خلک ولې له خپلو کورونو څخه وځي؟
- څه فکر کوئ چې ولې ډېری کډوال د کلیو په پرتله په ښارونو کې ژوند کوي؟
- په ځینو ښارونو کې، د ښار ولسوالۍ شتون لري چیرې چې د اوسیدونکو لویه برخه کډوال پکې مېشت وي. څه فکر کوئ چې لامل څه دی؟ آیا تاسو فکر کوئ چې دا یو مثبت شی دی؟ ولې یا ولې نه؟
- آیا کډوال باید د هغه هیواد ژبه زده کړي چې دوی ورته مهاجرت کوي؟ ولې یا ولې نه؟
- آیا کډوال باید په کوربه هیواد کې د نورو خلکو په څیر فکر وکړي یا ژوند پیل کړي چې دوی ورته مهاجرت کوي؟ ولې یا ولې نه؟
- آیا ستاسو په هیواد کې ملي اقلیتونه شتون لري؟
- د مرکزي حکومت د مسؤلیت په اړه وغږیږئ چې د ملي لږکیو کلتور ساتلو لپاره ګامونه پورته کړي.
سم ځواب انتخاب کړئ
د ناروې شاخوا څومره اوسیدونکي په بهر کې زیږیدلي یا داسې والدین لري چې په بهر کې زیږیدلي دي؟
سم ځواب انتخاب کړئ
ډیری کډوال چیرته ژوند کوي؟
جمله بشپړه کړئ
د دې لپاره چې کډوال وکولی شي خپلې سرچینې وکاروي، دا مهمه ده چې دوی لاندې موارد ولري ...
صحیح او غلط انتخاب کړئ
جملې ولولئ. کومې صحیح او کومې غلطې دي؟
صحیح او غلط انتخاب کړئ
جملې ولولئ. کومې صحیح او کومې غلطې دي؟