Eleştirel düşünme ve etik farkındalık
Lærerinnhold
Tips til undervisningen
Snakk sammen
Det er viktig å snakke sammen om hvordan man kan vurdere hvor troverdig informasjon er. Vi blir alle bombardert med informasjon fra ulike kilder. Noen ganger får vi motstridende informasjon. Hvem skal man da stole på? Har avsender av informasjon en egen agenda? Skal man for eksempel stole på informasjon fra myndighetene eller fra venner om informasjonen er motstridende?
Hvordan blir det hvis barna lærer ikke å si i mot foreldrene hjemme og samtidig lærer i barnehagen eller på skolen å stille spørsmål og argumentere?
Lenker
- Digitale tjenester og forbrukeres personopplysninger, datatilsynet.no
- Deling av bilder, datatilsynet.no
- Veileder: Vett på nett, bibliotek.bufdir.no
- Nettside om personvern, nettvett og digital dømmekraft, dubestemmer.no
- Film fra dubestemmer: Hva er digital dømmekraft?, youtube.com
- Kritisk medieforståelse, medietilsynet.no
- Om barn og mediebruk, barnevakten.no
Tips til undervisninga
Snakk saman
Det er viktig å snakke saman om korleis ein kan vurdere kor truverdig informasjon er. Vi blir alle bombarderte med informasjon frå ulike kjelder. Nokre gonger får vi motstridande informasjon. Kven skal ein då lite på? Har avsendaren av informasjonen ein eigen agenda? Skal ein til dømes lite på informasjon frå styresmaktene eller frå vener dersom dei gjev motstridande informasjon?
Korleis blir det dersom barna heime lærer å ikkje seie imot foreldra og samstundes lærer i barnehagen eller på skulen å stille spørsmål og argumentere?
Lenkjer
- Digitale tenester og forbrukarar sine personopplysningar, datatilsynet.no
- Deling av bilete, datatilsynet.no
- Rettleiar: Vett på nett, bibliotek.bufdir.no
- Datatilsynet og Udir, dubestemmer.no
- Film frå Du bestemmer: Hva er digital dømmekraft?, youtube.com
- Kritisk medieforståelse, medietilsynet.no
- Om barn og mediebruk, barnevakten.no
Eleştirel düşünme ve etik farkındalık
Günümüzde Norveç toplumu, herkesin kendi görüşüne sahip olması gerektiğine önem vermektedir. Çocuklar okulda, meraklı olmayı ve edindikleri bilgilerle kendileri için doğru olan seçimleri yapmayı öğrenirler. Tartışmayı, müzakere etmeyi ve yaratıcı olmayı öğrenirler. Yani öğretmenin ne söylediğini veya ders kitabında ne yazdığını tekrar etmek yeterli değildir. Yeni bilgi ve kavrayışların gelişebilmesi için yerleşik olan hakkında soru sorulması ve tartışma yapılması gerekir. Aynı zamanda, kişi kendi bilgi ve deneyiminin eksik olabileceğine de açık olmalıdır.
Bugün bir bilgi toplumunda yaşıyoruz. Hiçbir insan mevcut olan tüm bilgileri aklında bulunduramaz. Dolayısıyla ihtiyacımız olan bilgiyi nerede ve nasıl bulabileceğimizi bilmemiz önem arz eder. Başka şeylerin yanı sıra, interneti kullanmayı ve kitaplarda bilgi aramayı öğrenmek zorundayız. Herkes internette bilgi yayınlayabilir, internette bulunan her şey ise aynı oranda doğru değildir. Bu nedenle, kaynaklara eleştirel yaklaşmalıyız.
Kaynak eleştirisi, okuduğunu değerlendirmek anlamına gelir. Okuyucu kendine bazı kritik sorular sormalıdır, örneğin:
- Metni kim yazmış?
- Yazarın özel bir gündemi var mı?
- Kişi, tam bu metni, bu şekilde yazarak neyi amaçlıyor?
- Metindeki bilgiler doğru mu?
- Tüm önemli bilgiler yer alıyor mu, yoksa esaslı bilgiler atlanıyor mu?
Kendi üretimlerimizde başkalarının metinlerini, resimlerini, müziklerini vb. kullanırsak, materyalin telif hakkının kime ait olduğunu daima belirtmek zorundayız.
Etik farkındalık, daha iyi kararlar alabilmen ve yaptığın seçimleri değerlendirebilmen için göz önünde bulundurulacak farklı hususları dengelemekle alakalıdır.Böylece toplum, çevrendeki insanlar ve kendin için doğru olanı yapmakta daha başarılı olursun.
- Etik farkındalık, göz önünde bulundurulması gereken farklı hususları birbirine karşı tartmaktır. Bu, düşünceli ve sorumlu bir kişi olmak için gereklidir. Eğitim, öğrencilerin etik değerlendirme yapma becerilerini geliştirecek ve etik konulara aşina olmalarını sağlayacaktır.
- Eleştirel düşünme ve etik farkındalık, birçok farklı bağlamda öğrenmenin hem bir ön koşulu hem de bir parçası olup öğrencilerin sağduyu geliştirmelerine katkıda bulunur.
Kaynak: Norveç Eğitim Müdürlüğü
Birlikte konuşun
- Kaynak eleştirisi ne demektir?
- Öğrencilerin ve başka kişilerin internette okudukları şeyler hakkında soru sormaları ne kadar önemlidir?
- Norveç'teki okullar, öğrencileri fikir savunmaya ve kendi fikirlerine sahip olmaya teşvik eder. Bu konu hakkında ne düşünüyorsun? Bu neden böyle? Bu, çocukların yetiştirilmesini ve çocuklar ile ebeveynler arasındaki ilişkiyi etkiler mi?
Dört kişilik bir ailenin yeni bir arabaya ihtiyacı var. Araba, kısa ve biraz daha uzun araba yolculuklarında kullanılacak. Martin ve Maria , neyi seçeceklerini düşünüyorlar.
1. Hem kısa hem de uzun yolculuklar için kullanılabilen, altı kişilik büyük bir araba. Arabada büyükanne ve büyükbaba için yer var, ve bu bir dizel araba.
2. Ailece kısa yolculuklar için çok uygun olan, ancak ailenin uzun bir yolculuğa çıkması halinde yolculuktayken şarj edilmesi gereken, dört kişilik bir elektrikli araba. Ayrıca arabada byükanne ve büyükbaba için de yer yok.
Martin ve Maria çevre konusuyla ilgilenmektedirler, büyükanne ve büyükbabanın ise en yakın akrabalarıdırlar. Sence Martin ve Maria hangi etik konuları tartışıyordur?
Doğru cevabı seç
Kaynak eleştirisi nedir?
Doğru cevabı seç
Norveç toplumu için uygun olanı hangisidir?
Doğru cevabı seç
İnternette bir şey okurken kişi nelere dikkat etmelidir? Birden fazla cevap doğrudur.
Doğru mu yanlış mı seç
İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?
Doğru mu yanlış mı seç
İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?