Sürdürülebilir kalkınma

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Se filmen

Filmen viser 21 klipp. I de første ti klippene ser vi miljøproblemene vi står ovenfor: is som smelter, røyk og forurensning, biltrafikk, flytrafikk, brennende skog, forsøpling og isbjørner som står alene på et isflak. De neste to klippene viser miljøvennlig energi: vannkraft og vindkraft. De siste ni klippene viser hva vi som privatpersoner kan gjøre for å bekjempe klimakrisen: dyrke planter og grønnsaker, demonstrere for klimavennlige tiltak, sykle til jobben, ta toget, bruke el-bil, pante flasker, kjøpe brukte klær og reparere klærne vi allerede har.

Forslag til spørsmål

Hva tenker du på når du hører ordet «bærekraftig»?
Hva kan man gjøre for å leve bærekraftig? Hva burde man ikke gjøre?
Er det enkelt å leve bærekraftig? Hvorfor? Hvorfor ikke?
Hvem kan legge til rette for at mennesker skal kunne leve bærekraftig? Hvordan?
Hvilke råd ville du gitt til en venn som ønsket å være mer miljøvennlig, men ikke visste hvordan?

Snakk sammen

Læreren kan gjerne samle på og presentere ulike nyhetsoppslag om naturkatastrofer som flom, tørke, skogbranner, ekstrem hete osv. rundt i verden.

Under koronapandemien har vi sett at det er en fordel for et land å være selvforsynt med matvarer og også andre varer. Er det mulig for alle land å være like selvforsynte? Hva ville skjedd i Norge dersom vi bare kunne kjøpt mat og varer produsert i Norge?

Tips til undervisninga

Sjå filmen

Filmen er sett saman av 21 klipp. I dei første ti klippa ser vi miljøproblema vi står overfor: is som smeltar, røyk og forureining, biltrafikk, flytrafikk, brennande skog, forsøpling og isbjørnar som står åleine på eit isflak. Dei neste to klippa viser miljøvenleg energi: vasskraft og vindkraft. Dei siste ni klippa viser kva vi som privatpersonar kan gjere for å kjempe mot klimakrisa: dyrke plantar og grønsaker, demonstrere for klimavenlege tiltak, sykle til jobben, ta toget, bruke elbil, pante flasker, kjøpe brukte klede og reparere kleda vi allereie har.

Framlegg til spørsmål

Kva tenkjer du på når du høyrer ordet «berekraftig»?
Kva kan ein gjere for å leve berekraftig? Kva burde ein ikkje gjere?
Er det enkelt å leve berekraftig? Kvifor? Kvifor ikkje?
Kven kan leggje til rette for at menneske skal kunne leve berekraftig? Korleis?
Kva råd ville du gjeve til ein ven som ønskjer å vere meir miljøvenleg, men ikkje veit korleis?

Snakk saman

Læraren kan gjerne samle på og presentere ulike medieoppslag om naturkatastrofar som flaum, tørke, skogbrannar, ekstrem varme o.a. rundt om i verda.

Under koronapandemien har vi sett at det er ein fordel for eit land å vere sjølvforsynt, både med matvarer og andre varer. Er det mogleg for alle land å vere like sjølvforsynte? Kva ville skjedd i Noreg dersom vi berre kunne kjøpe mat og varer som er produserte i Noreg?

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

bruke kunnskap om hvilke konsekvenser bruk og misbruk av ressurser har for et bærekraftig miljø og samfunn

Kjerneelement

Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Video

Filmi seyret

Sürdürülebilir kalkınma

En isbjørn står alene på et lite isflak i sola. Isbjørnen skriker, og det ser ikke ut som om den har det bra. Foto
GettyImages

BM'nin sürdürülebilirlik hedefleri, tüm dünyada sürdürülebilir kalkınma olmasına yönelik ortak bir plandır. Plan, hep birlikte yoksulluğu ortadan kaldırmamızı, farklı türlerdeki eşitsizliklerle mücadele etmemizi ve 2030 yılına kadar iklim değişikliklerini durdurmamızı amaçlamaktadır.

İklim değişiklikleri

Hava ve iklim aynı şey değildir. Hava, her gün pencereden dışarı baktığımızda veya dışarıdayken görüp hissettiğimiz şeydir, iklim ise uzun bir süre boyunca ölçülen hava ortalamasıdır. Son yüz yılda, dünyanın ikliminde büyük değişiklikler olmuştur. Dünyadaki çoğu iklim bilimci, bugün gördüğümüz büyük ve hızlı değişikliklerin nedeninin insan kaynaklı karbon gazı emisyonları olduğunu düşünmektedir.

Yaşadığımız değişikliklerden bazıları şunlardır:

  • Dünyanın sıcaklığı artmaktadır.
  • Deniz yükselmekte ve daha asidik hale gelmektedir.
  • Buzlar erimektedir.
  • Değişken yağışlar ve daha aşırı hava koşulları oluşmaktadır.
Person i gult regntøy på oversvømt vei. Det regner kraftig. Foto
GettyImages

Yenilenebilir kaynaklar

Yenilenebilir kaynaklar, kendilerini yenileyen doğal kaynakları ifade eden bir terimdir. İnsanlar bu kaynakları kullanabilir, ancak doğru kullanım halinde bunlar tükenmezler.

Yenilenebilir kaynaklara örnekler:

  • hayvanlar, ağaçlar ve bitkiler
  • yağış, rüzgar ve su
  • güneş ışınları

Yenilenemeyen kaynaklara örnekler:

  • yağ
  • gaz
  • kömür

Kısa mesafeli yiyecekler

Bonde med ulike kåltyper. Foto
GettyImages

Kısa mesafeli yiyecekler tüketiciye yakın yerlerde üretilir. Yiyecek yerel olarak üretildiğinde, nakliyeye daha az ihtiyaç duyulur ve çok fazla sera gazı emisyonu tasarrufu sağlarız. Ayrıca yerel olarak üretilen gıdaların üretimi üzerinde kontrol sahibi olmak daha kolay olur. Bu pestisitler, et ve balık endüstrisinde antibiyotik kullanımı ve hayvanların yaşam koşulları ile ilgili olabilir.

Birlikte konuşun

  • İklim değişikliği hakkında konuşun. Kendi ülkenizde bu nasıl hissedilmektedir? Burada, Norveç'te nasıl hissedilmektedir?
  • Yenilenebilir kaynaklar hakkında konuşun. İnsanlar bu kaynakları, doğanın kendini yenilemek için ihtiyaç duyduğu süreden çok daha hızlı kullandığında ne olur?
  • Kısa mesafeli yiyeceklerin artıları ve eksileri hakkında konuşun.
  • Bir ülkenin kendi kendine yeterli olması önemli midir? Neden önemlidir veya neden önemli değildir?
  • BM'nin sürdürülebilirlik hedeflerinden bahsedin. Sence bunların bazıları diğerlerinden daha mı önemlidir? Tüm dünya bu plana katılıyor mu?

Doğru cevabı seç

İklim nedir?

Doğru cevabı seç

Çoğu iklim bilimci, iklimde gördüğümüz hızlı ve büyük değişikliklerin nedeninin ne olduğunu düşünmektedir?

Doğru cevabı seç

Yenilenebilir kaynak nedir?

Doğru mu yanlış mı seç

İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?

Dünyanın sıcaklığı yükselmemektedir.
BM'nin sürdürülebilirlik hedefleri, tüm dünyada sürdürülebilir kalkınma için ortak bir plandır.
İklim ve hava durumu aynı anlama gelir.
Yaşadığımız iklim değişikliklerinden biri de buzların erimesidir.
Çoğu iklim bilimci, iklim değişikliklerinin insan kaynaklı olduğunu düşünmektedir.

Doğru mu yanlış mı seç

İddiaları oku. Hangisi doğru? Hangisi yanlış?

Güneş ışınları, ağaçlar ve rüzgar yenilenemeyen kaynaklardır.
Yağ yenilenemeyen bir kaynaktır.
Su yenilenebilir bir kaynaktır.
Yiyecekler yerel olarak üretildiğinde, nakliyeye daha az ihtiyaç duyulur ve sera gazı emisyonlarından tasarruf ederiz.
Yerel olarak üretilen gıdaların üretimini kontrol etmek, başka yerlerde üretilen gıdaların üretimini kontrol etmekten daha zordur.

Doğru resmi tıkla

Hangi resim yenilenemeyen bir kaynağı göstermektedir?