Zhvillimi i qëndrueshëm

Lærerinnhold

Tips til undervisningen

Se filmen

Filmen viser 21 klipp. I de første ti klippene ser vi miljøproblemene vi står ovenfor: is som smelter, røyk og forurensning, biltrafikk, flytrafikk, brennende skog, forsøpling og isbjørner som står alene på et isflak. De neste to klippene viser miljøvennlig energi: vannkraft og vindkraft. De siste ni klippene viser hva vi som privatpersoner kan gjøre for å bekjempe klimakrisen: dyrke planter og grønnsaker, demonstrere for klimavennlige tiltak, sykle til jobben, ta toget, bruke el-bil, pante flasker, kjøpe brukte klær og reparere klærne vi allerede har.

Forslag til spørsmål

Hva tenker du på når du hører ordet «bærekraftig»?
Hva kan man gjøre for å leve bærekraftig? Hva burde man ikke gjøre?
Er det enkelt å leve bærekraftig? Hvorfor? Hvorfor ikke?
Hvem kan legge til rette for at mennesker skal kunne leve bærekraftig? Hvordan?
Hvilke råd ville du gitt til en venn som ønsket å være mer miljøvennlig, men ikke visste hvordan?

Snakk sammen

Læreren kan gjerne samle på og presentere ulike nyhetsoppslag om naturkatastrofer som flom, tørke, skogbranner, ekstrem hete osv. rundt i verden.

Under koronapandemien har vi sett at det er en fordel for et land å være selvforsynt med matvarer og også andre varer. Er det mulig for alle land å være like selvforsynte? Hva ville skjedd i Norge dersom vi bare kunne kjøpt mat og varer produsert i Norge?

Tips til undervisninga

Sjå filmen

Filmen er sett saman av 21 klipp. I dei første ti klippa ser vi miljøproblema vi står overfor: is som smeltar, røyk og forureining, biltrafikk, flytrafikk, brennande skog, forsøpling og isbjørnar som står åleine på eit isflak. Dei neste to klippa viser miljøvenleg energi: vasskraft og vindkraft. Dei siste ni klippa viser kva vi som privatpersonar kan gjere for å kjempe mot klimakrisa: dyrke plantar og grønsaker, demonstrere for klimavenlege tiltak, sykle til jobben, ta toget, bruke elbil, pante flasker, kjøpe brukte klede og reparere kleda vi allereie har.

Framlegg til spørsmål

Kva tenkjer du på når du høyrer ordet «berekraftig»?
Kva kan ein gjere for å leve berekraftig? Kva burde ein ikkje gjere?
Er det enkelt å leve berekraftig? Kvifor? Kvifor ikkje?
Kven kan leggje til rette for at menneske skal kunne leve berekraftig? Korleis?
Kva råd ville du gjeve til ein ven som ønskjer å vere meir miljøvenleg, men ikkje veit korleis?

Snakk saman

Læraren kan gjerne samle på og presentere ulike medieoppslag om naturkatastrofar som flaum, tørke, skogbrannar, ekstrem varme o.a. rundt om i verda.

Under koronapandemien har vi sett at det er ein fordel for eit land å vere sjølvforsynt, både med matvarer og andre varer. Er det mogleg for alle land å vere like sjølvforsynte? Kva ville skjedd i Noreg dersom vi berre kunne kjøpe mat og varer som er produserte i Noreg?

Læreplan

Grunnleggende ferdigheter

Muntlige ferdigheter
Digitale ferdigheter

Tverrfaglige tema

Demokrati og medborgerskap

Læreplan i samfunnskunnskap for voksne innvandrere etter integreringsloven

bruke kunnskap om hvilke konsekvenser bruk og misbruk av ressurser har for et bærekraftig miljø og samfunn

Kjerneelement

Individ og fellesskap

Læringsaktivitet

Muntlig aktivitet
Video

Shikoni filmin

Zhvillimi i qëndrueshëm

En isbjørn står alene på et lite isflak i sola. Isbjørnen skriker, og det ser ikke ut som om den har det bra. Foto
GettyImages

Objektivat e OKB-së për Zhvillim të Qëndrueshëm, janë një plan i përbashkët për zhvillim të qëndrueshëm në të gjithë botën. Qëllimi i tyre është zhdukja e varfërisë, lufta ndaj llojeve të ndryshme të pabarazisë dhe ndalimi i ndryshimeve klimatike deri në vitin 2030.

Ndryshimi klimatik

Moti dhe klima nuk janë e njëjta gjë. Moti është ai që shohim çdo ditë kur jemi jashtë ose shikojmë nga dritarja, ndërsa klima është moti mesatar i matur për një periudhë të gjatë. Gjatë 100 viteve të fundit, kanë ndodhur ndryshime të mëdha në klimën e tokës. Shumica e studiuesve të klimës në botë besojnë se emetimet njerëzore të CO2, janë shkaku i ndryshimeve të shpejta dhe të gjera që shohim sot.

Ndryshimet që po shohim përfshijnë:

  • Rritje e temperaturës së tokës.
  • Ngritje e nivelit të oqeani dhe me përmbajtje më acide.
  • Shkrirje e akullit.
  • Reshje më të larmishme dhe mot më ekstrem.
Person i gult regntøy på oversvømt vei. Det regner kraftig. Foto
GettyImages

Burimet e rinovueshme

Burime të rinovueshme, është një term që përshkruan burimet natyrore të vetë-rinovueshme. Njerëzit mund të përdorin këto burime dhe nëse shfrytëzohen siç duhet, ato mund të rinovohen.

Shembuj të burimeve të rinovueshme:

  • kafshët, pemët dhe bimët
  • reshjet, era dhe uji
  • rrezet e diellit

Shembuj të burimeve jo të rinovueshme:

  • vaji
  • gazi
  • qymyri

Ushqime të prodhuara në vend

Bonde med ulike kåltyper. Foto
GettyImages

Ushqimi i prodhuar në vend prodhohet pranë konsumatorit. Kur ushqimi prodhohet në vend, ka më pak nevojë për transport dhe kështu ne kursejmë shumë emetim të gazit serrë. Është gjithashtu më e lehtë të kontrollohet prodhimi i ushqimit të prodhuar në vend. Kjo mund të ketë të bëjë me pesticidet e spërkatura, përdorimin e antibiotikëve në industrinë e mishit dhe peshkut dhe kushtet e mirëqenies së kafshëve.

Diskutoni së bashku

  • Flisni për ndryshimin e klimës. Si po ndikon në vendin tuaj të origjinës? Si po ndikon në Norvegji?
  • Flisni për burimet e rinovueshme. Çfarë ndodh kur njerëzit i përdorin këto burime më shpesh sesa shkalla me të cilën natyra është në gjendje t'i rinovojë ato?
  • Flisni për avantazhet dhe disavantazhet e ushqimit të prodhuar në vend.
  • A është e rëndësishme që një vend të jetë i vetë-mjaftueshëm? Pse?
  • Flisni për qëllimet e OKB-së për zhvillimin e qëndrueshëm. A mendoni se disa prej tyre janë më të rëndësishme se të tjerat? A pajtohet e gjithë bota me këtë plan?

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Çfarë është klima?

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Cila mendojnë shumica e studiuesve të klimës se është arsyeja e ndryshimeve të shpejta dhe të mëdha që po shohim në klimë?

Zgjidhni përgjigjen e saktë

Çfarë është një burim i rinovueshëm?

Zgjidhni e saktë ose e gabuar

Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?

Temperatura globale nuk po rritet.
Qëllimet e qëndrueshmërisë së OKB-së janë një plan i përbashkët për zhvillim të qëndrueshëm për të gjithë botën.
Klima dhe moti nënkuptojnë të njëjtën gjë.
Një nga ndryshimet klimatike që po përjetojmë është shkrirja e akullnajave.
Shumica e studiuesve të klimës besojnë se shkak për ndryshimin e klimës është njeriu.

Zgjidhni e saktë ose e gabuar

Lexoni deklaratat. Cila është e saktë? Cila është e gabuar?

Dielli, pemët dhe era janë burime jo të rinovueshme.
Nafta është një burim jo i rinovueshëm.
Uji është një burim i rinovueshëm.
Kur ushqimi prodhohet në vend, ka më pak nevojë për transport dhe ne kursejmë emetimet e gazrave serrë.
Është më e vështirë të kontrollohet prodhimi i ushqimit të prodhuar në vend sesa ushqimi i prodhuar diku tjetër.

Klikoni në imazhin e saktë

Cili imazh tregon një burim jo të rinovueshëm?